Matthew

1Iei pwuken uruwon tettelin pilóón aramas lón än Jesus Kraist leewo, i ewe mwirimwirin David, nge David i mwirimwirin Abraham.

Tettelin än Jesus Kraist leewo(Luke 3:23-38)

2Abraham i semen Isaak,
Isaak i semen Jakob,
nge Jakob i semen Judah me pwiin kewe.

3Judah i semen Perez me Zerah,
iten iner Tamar.
Iwe, Perez i semen Hezron,
nge Hezron i semen Ram.

4Iwe, Ram i semen Amminadab,
Amminadab i semen Nahshon,
nge Nahshon i semen Salmon.

5Salmon i semen Boaz, nge iten
inen Boaz, Rahab.
Boaz i semen Obed, nge iten inen
Obed, Ruth. Obed i semen Jesse.

6Jesse i semen David, i ewe king.

Iwe, King David i semen Solomon. David a nöüni Solomon me wón pwülüwen Uriah we.

7Iwe, Solomon i semen Rehoboam,
Rehoboam i semen Abijah,
nge Abijah i semen Asa.

8Asa i semen Jehoshafat,
Jehoshafat i semen Joram,
nge Joram i semen Uzziah.

9Iwe, Uzziah i semen Jotham,
Jotham i semen Ahaz,
nge Ahaz i semen Hezekiah.

10Hezekiah i semen Manassah,
Manassah i semen Amon,
nge Amon i semen Josiah.

11Josiah i semen Jekoniah me pwiin kewe. Lón ei ótun ekkewe chón Israel ra ooló Babylon.

12Iwe, nge mwirin ar ra tori Babylon, a iei usun tetelin: Jekoniah i semen Shealtiel,
nge Shealtiel i semen Zerubabel.

13Zerubabel i semen Abiud,
Abiud i semen Eliakim,
nge Eliakim i semen Azor.

14Iwe, Azor i semen Zadok,
Zadok i semen Akim,
nge Akim i semen Eliud.

15Eliud i semen Eleazar,
Eleazar i semen Matthan,
nge Matthan i semen Jakob.

16Iwe, Jakob i semen Josef pwülüwen Mary we, i neminewe a nöünätiw Jesus, iei i ewe Kraist.

17Iwe, meinisin ekkewe tettelin leewo seni Abraham tori David, a wor engol me rüänü tettelin pilóón aramas. Nge seni David tori ewe fansoun ooló Babylon, a wor engol me rüänü tettelin pilóón aramas. Iwe, seni ewe fansoun ooló Babylon tori Kraist, a wor engol me rüänü tettelin pilóón aramas.

Mary a nöünätiw Jesus Kraist(Luke 2:1-7)

18Iwe, iei usun porausen än Jesus Kraist a upwutiw: Mwirin än Mary inan we a kófót ngeni Josef, me mwen ar rese mwo kóón fengen, a pwä pwe neminewe a pwoopwo meren ewe Ngüünmifel. 19Iwe, pwokiten Josef pwülüwan we emon mwään mi wenechchar, esap mochen an epwe äsäwa neminewe leiin aramas, iei popun a ekieki pwe epwe föri ar repwe mwüüfesen lemwónómwón chök.

20Nge lupwen an a ekieki usun ekkeei mettóch, emön chón läng seni ewe Samol a pwä ngeni i lón an tan o apasa: “Josef nöün David, kosap nuokkus óm kopwe angei Mary pwe pwülüwom. Pün minne i a kolu ren a fis seni ewe Ngüünmifel. 21“Iwe, neminewe epwe nöünöü o nöüni emön äät, nge kopwe eita ngeni I Jesus, pün I epwe amanawa aramasan seni ar kana tipis.”

22Ekkeei mettóch ra fis pwe epwe pwönüetä minne ewe Samol a apasa me lón möngüüngün ewe soufos, a apasa: 23“Öüpwe nengeni pün ewe föpwül esap tori mwo mwän epwe pwoopwo o epwe nöüni emön äät. Iwe, repwe eita ngeni ewe äät, Immanuel.’ (Wewen Immanuel, Kot a nóm reech)a

24Mwirin, lupwen Josef a pwätä seni an möür, a föri usun minne nöün ewe Samol we chón läng a öllük ngeni i. A feillo angei Mary pwe pwülüan. 25Nge i esap chök kóón ren neminewe tori an a nöünätiw nöün we mwänichi. Iwe, Josef a eita ngeni ewe äät, JESUS.

Ekkóch mwän mi tipächchem ra feitto pwe repwe fel ngeni ewe King

2 Mwirin än Jesus a upwutiw lón Bethlehem in Judea ünümwüün ewe king Herod, re nónnómw nge ra wareto ekkóch mwän tipächchem seni kewe fönüen Öötiw ra feitto Jerusalem. 2Iwe, ra apasa: “Ifa i Ätei a fen upwutiw pwe I än ekkewe chón Sus King? Äm aia küna füün we a töötä me Öötiw. Iwe, äm aia feitto pwe äm äipwe fel ngeni I.”

3Nge lupwen ewe king Herod a rong ei poraus, a fókkun osukosuk lón an ekiek fiti pwal chón Jerusalem meinisin. 4Iwe, lupwen a emwichafengeni meinisin ekkewe samolun souasór me ekkewe souöllükün lamalam, a eisiniir ika ia ewe Kraist a upwutiw ie. 5Iwe, ra üreni i: “Lón Bethlehem in Judea, pün iei usun minne ewe soufos a makeetiw:

6“ ‘Iwe, en Bethlehem, lón ewe fönü Judah, sap en ew telinimw mi kisifóchófóch me leiin ekkewe samolun telinimwen Judah. Pün epwe wor emön samol epwe feitto senuk, I epwe wisen Chon Fóóleni neii kewe aramasen Israel.’ ”a

7Mwirin, Herod a köörato ekkewe mwän tipächchem lemwónómwón, a küttafesifesi seniir ineet fansoun än ewe füü a pwä. 8Iwe, a tiiniirelo Bethlehem o apasa: “Öüpwe le feilló o küttafichi ewe kükkün mönükól. Iwe, lupwen öüwa küna I, öüpwe esileto porausan reei pwe ngang üpwe pwal feilló o fel ngeni I.

9Iwe, mwirin ar ra wes le rongorong ngeni ewe king, ra feilló. Nge mwirin chök, ewe füü ra fen piin küna me lón ewe fönüen Öötiw a akkomw mwer tori a feilló o köüló me wón ewe leeni ia ewe kükkün Semiriit a nóm ie. 10Lupwen ar ra küna ewe füü, a fókkun wätte ar pwapwa. 11Iwe, ra tolong lón ewe imw, ra küna ewe kükkün Semiriit ren Mary inan we. Iwe, ra chappetiw o fel ngeni I. Mwirin, ra suuki ar kewe leenien iseis pisek öüchchea, o ra asór ngeni I ar kewe liffang: kolt, angas itan frankincense seni appachen irä, me appach mi pwokkus itan mör. 12Nge lupwen a tori fansoun ar repwe feilló, ra liwinsäfäl ngeni fönüwer wón pwal efóch aal pwokiten ina öüröürer meren Kot lón ew tan pwe resap liwinsäfäliló ren Herod.

Josef me Mary me Jesus ra süüló Egypt

13Iwe, mwirin ar ra feilló, emön nöün ewe Samol chón läng a pwä ngeni Josef lón ew ttan o apasa: “Kopwe pwätä, angei ewe Äät me inan o süló Egypt. Kopwe nónóm ie tori ngang üpwapw esileewow poraus reemw. Pün Herod iei epwe le kütta ewe kükkün Semiriit an epwe nieló I.

14Iwe, Josef a pwätä, a angei ewe kükkün Semiriit me inan we lón ewe chök pwinin o feilló ngeni Egypt. 15Ra nónnóm ikenan tori än Herod a mäló, pün epwe pwönüetä minne ewe Samol a apasa me lón möngüüngün ewe soufós a apasa: “Ngang üwa köörawu Neii we Äät seni Egypt.”b

Herod a nieló ekkewe semiritin Bethlehem

16Iwe, lupwen Herod a mefi pwe a tupw ren ekkewe mwän tipächchem, a fókkun lingeringer. A ämeresifeili lón an ölluk pwe ekkewe semiriit äät meinisin repwe ninniló, ekkewe mi nóm lón Bethlehem tori lón kinikinin wisópwósópwun meinisin, seni ier ruu feitiw, alóngólóng wón ewe fansoun i a tichchik le kütta seni ekkewe mwän tipächchem. 17Iei usun a pwönüetä minne ewe soufós Jeremiah a apasa:

18“Aramas ra rong och ngüüngüres me lón Ramah, och ngingiin kechiw me letipeta. Rachel a kechiweiti nöün kewe semiriit. Esap chüen mochen epwe chipiló pün ra mäló.”c

Josef me Mary me Jesus ra liwin ngeni Nazareth(Luke 2:39)

19Mwirin än Herod a mäló, emön nöün ewe Samol chón läng a pwä ngeni Josef lón an tan me lón Egypt, 20o a apasa: “Kopwe pwätä, angei ewe kükkün Semiriit me inan we o feilló ngeni ewe fönü Israel pün chókewe mi ekiekin kütta ar repwe niieló ewe Semiriit ra mäló.”

21Iwe, Josef a pwätä, a angei ewe Semiriit me inan we o ra mwittir liwinsäfäl ngeni ewe fönü Israel. 22Nge lupwen Josef a rong pwe Arkelaus a siwili Herod seman we le nemeni Judea, a nuokkus an epwe feilló Judea. Nge Kot a öüröüra i lón an tan; iwe, a tók ngeni ewe leeni Kalili. 23Iwe, a feitto o imweimweló lón ewe telinimw itan Nazareth. Ei a fis pwe epwe pwönüetä minne ekkewe soufós ra apasa: “I epwe iteni emön re Nazareth.”

John ewe Soupapatais a wisen amollätä ewe Al(Mark 1:1-8; Luke 3:1-7; John 1:19-28)

3 Iwe, lón ekkewe rän John ewe Soupapatais a feitto afalafal lón ewe fönüpöön lón Judea. 2A apasa: “Öüpwe kul seni ämi kewe tipis o kul ngeni Kot, pün ewe mwüün läng a arapeto.” 3Pün iei i ätewe ewe soufós Isaiah a kapas usun lupwen a apasa:

“Möngüüngün emön a kökkö me lón ewe fönüpöön o apasa: ‘Öüpwe amollätä alen ewe Samol. Öüpwe föri ölükaan kewe pwe repwe wenechchar.’ ”a

4Üfen ätei John a för seni ünöünen kamel, nge önükün lukalapan a för seni silin maan. Anan a chök ochooch liffichimas me wün chönün chunenin leiin pötöwöl. 5Chón Jerusalem, chón Judea meinisin me chón ekkewe leeni pwellin ünükkün Jordan ra feitto ren John. 6Iwe, lupwen ra pwärätä ar kana tipis, John a papataisiir lón ewe chaanpwupwu Jordan.

7Nge lupwen a küna chómmóng Farisi me Sadusi ra feitto ren pwe repwe papatais, a üreniir: “Ämi mwirimwirin serepenit. Iö a esile ngeni kemi pwe öüpwe sü seni än Kot song epwe wareto? 8Iei minne öüpwe uwääni ekkewe sókkun uwa mi älletätä pwe ämi öüwa wesewesen kul seni ämi kewe tipis o kul ngeni Kot. 9“Öüte chök fen itä ekieki ämi öüpwe apasa: ‘Semem Abraham.’ Pün üpwe üreni kemi pwe Kot mi tongeni an epwe efisätä mwirimwirin Abraham seni ekkeei faaw. 10“Nge wesewesen iei ewe kouk a fen mollotä le nóm ren waren ekkewe irä. Iei minne, iteiten irä esap mwirinnö uwaan epwe pöküpöküló o koturulong lón ewe ekkei.

11“Pwüngün pwe ngang üwa papataisi chókana mi kul seni ar tipis o kul ngeni Kot ren kólik. Nge mi wor Emön epwe mwittir feitto mwiri a fókkun lap seniei. Ngang üsap mwo nge fich ngeni äi üpwe uwei ipwan kana sandal. I epwe papataisi kemi ren ewe Ngüünmifel me ekkei. 12“An we söföl fän iten an epwe äimwüfeseni föün wiit me piipi a fen nóm lón pöün. Iwe, epwe limetifichi an we leenien ópwuupw kewe pinükün umwun wiit o ionalong an kewe föün wiit lón imwen iseis, nge epwe kenaló ekkewe pipiin ngeni ekkei esap kunuló.”

John a papataisi Jesus(Mark 1:9-11; Luke 3:21,22)

13Mwirin, Jesus a feilló seni Kalili o feitto ren John ewe Soupapatais pwe epwe papatais ren. 14John a ekiekin sótuni le pööpöni I seni o apasa: “Ngang üpwe fen papatais reemw, nge pwata en ka fen feitto rei?”

15Nge Jesus a pölüweni o üreni i: “Kopwe mwütätä pwe epwe le mwo iei usun, pün ren ei sókkun lapalap a öüchchea ngeni kich ach sipwe öpwönüetä meinisin minne a pwüng.” Iei popun John a papataisi Jesus.

16Iwe, mwirin chök än Jesus a papatais, a mwittir pwätä seni lón ewe kólik, nge ekkewe läng ra sukkuló ngeni I. Iwe, a küna ewe Ngünün Kot, usun emön mwürö, a feittiw o sotiw wón. 17Mwittir chök, och möngüüngü a feittiw seni läng o apasa: “Iei i Ätei, I Neii mi ächengicheng. Ngang üwa pwapwa ren.”

Satan a sótuni Jesus(Mark 1:12,13; Luke 4:1-13)

4 Mwirin, ewe Ngüün a emwenaló Jesus lón ewe fönüpöön pwe epwe sóssót ren ewe devil. 2Iwe, mwirin än Jesus a öchüün fääik rän me fääik pwiin, a mefi an echik. 3Iwe, iei ótun ewe chón otupwutupw a feitto ren Jesus o apasa: “Ika en ewe Nöün Kot, iwe, kopwe chök osomänetiw ngeni ekkeei faaw pwe repwe wiliti pilawa.”

4Nge Jesus a pölüweni o apasa: “A mak, ‘Aramas resap manaw ren mwöngö chök, pwe ren iteiten kapas mi toowu seni awen Kot.’ ”b

5Mwirin, ewe devil a paanaló Jesus lón ewe telinimw mi pin. Iwe, a anómwu Jesus wón ungen ewe imwenfel. 6Iwe, a üreni Jesus:

“ ‘Are en ewe Nöün Kot; iwe, kopwe le pwisin oturuketiw. Pün a mak, I epwe ökkünööw Nöün kana chón läng pwe repwe tümwünuk’ iwe repwe sapóketä lón pöüür kana pwe esap küüw faaw pecheemw.’ ”c

7Jesus a üreni i: “Mi pwal mak, ‘Kosap sótuni ewe Samol óm Kot’.”d

8Iwe, ewe devil a pwal paanätä Jesus wón ungen ew chuuk mi fókkun tekia. Iwe, a pwääri ngeni I ekkewe mwüün fönüfan meinisin me lingeer. 9Iwe, a üreni Jesus: “Ngang üpwe ngenuk ekkeei mettóch meinisin are en kopwe chappetiw o fel ngeniei.”

10Mwirin, Jesus a üreni i: “Satan, kopwe süüló! Pün a mak, ‘Kopwe fel ngeni ewe Samol óm Kot o angang ngeni I echök’.”a

11Iwe, ewe devil a sü seni Jesus. Nge mwirin chök, a wor chón läng ra ämweto ren o ra eteneki I.

Jesus a popuetä an angang lón Kalili (Mark 1:14,15; Luke 4:14,15)

12Lupwen Jesus a rong pwe John a koturulong lón kalapwuus, a feilló seni Judea o liwinsäfäl ngeni Kalili. 13Nge esap feilló ngeni Nazareth, pwe a feilló o nónnómwóló lón Kapernaum mi nom órun ewe nóómwun Kalili lón kinikinin äpärin Zebulun me Naftali. 14Ei a fis pwe epwe pwönüetä minne ewe soufós Isaiah a apasa:

15“Fönüen Zebulun me fönüen Naftali, mi nóm ren ewe aal mi ale ngeni ewe nóómw peekilón ewe Chaanpwupwu Jordan. Kalili iei fönüen ekkewe Sentail. 16Ekkewe aramas mi móót lón rochopwak ra küna ew saram mi lapalaap. Saramen mallen rän a sarameiti chókana mi móót lón kirochen me nürün mäló.”b

17Iwe, seni ena fansoun, Jesus a popuetä le afalafal o apasa: “Öüpwe kul seni ämi tipis o kul ngeni Kot, pün ewe mwüün läng a arapeto.”

Jesus a kööri fömön mwän pwe repwe chón attaw aramas(Mark 1:16-20; Luke 5:1-11)

18Lupwen Jesus a fätäleló órun ewe nóómwun Kalili, a küna rüömön pwiipwi: Simon ätewe ra pwal köri ngeni Peter me Andrew pwiin we ra tottoloia lón ewe nóómw pun iir chón attaw. 19Iwe, Jesus a üreniir: “Öü tapweto mwiri pwe öüpwe neii chón käeö. Iwe, ngang üpwe äiti ngeni kemi usun ämi öüpwe chón attawa aramas!” 20Ra chök mwittir likitaló nöür kewe cheew o tapweló mwirin Jesus.

21Jesus a fetäleló seni ikeweia nge a küna pwal rüömön pwiipwi: James me John iir nöün Zebedi kewe mwän, ra nónnómw wón efóch waa ren semer we itan Zebedi o ekkepinasa nöür kewe cheew. Iwe, a pwal köriir pwe repwe feitto fiti. 22Iwe, ra chök mwittir likitaló war we me semer we o ra tapweló mwirin Jesus.

Jesus a echikaratä chómmóng aramas (Luke 6:17-19)

23Jesus a fätäl feil lón unusen Kalili, a afalafal lón ar kewe sinakok o arongafeili ewe póraus allim fäniten ewe mwüü. A pwal ómóieló än ekkewe aramas sókkópaaten samwaw me apwangapwang meinisin. 24Iwe, iteüöchchün Jesus a meresfeil leemelen unusen Syria. Iwe, ra uwato ren Jesus ekkewe aramas meinisin mi samwaw, ekkewe mi ürir sókkópaaten samwaw me metek, me chókewe önüngaw mi wäänir, pwal ekkewe mi ürir mään kawakaw me ekkewe mi mwök. Iwe, Jesus a echikareer meinisin. 25Mwichen aramas mi chómmóng seni Kalili, Dekapolis, Jerusalem, Judea pwal seni peekilón ewe chaanpwupwu Jordan ra tapweló mwirin Jesus ekis meinisin ia i a feilló ie.

Ekkewe enletin alen feiöch(Luke 6:2-23)

5 Lón ew ränin, lupwen Jesus a küna ewe pwiin aramas ra mwichfengen, iwe a feittä wón ew chuuk. Lupwen a móótetiw, nöün kewe chón käeö ra feitto ren. 2Iwe, Jesus a chietä le kapas o afalafal ngeniir. Iei meet i a ääni afalafal ngeniir:

3“Ra feiöch ekkewe iir mi meefi ar wówingaw lón ngünür, pün iir repwe mwüüni ewe mwüün läng.

4Ra feiöch chókana mi letipeta, pün iir repwe küna chip.

5Ra feiöch ekkewe mi tipetekisón, pün iir repwe wisen älemwirini fönüfan.

6Ra feiöch chókana mi echikeiti me kaakaiti minne mi pwüng, pün iir repwe mötüló.

7Ra feiöch ekkewe iir mi ääni kirekiröch, pün iir repwe küna kirekiröch.

8Ra feiöch ekkewe iir mi limöch lón letiper, pün iir repwe nengeni Kot.

9Ra feiöch ekkewe iir chón efisätä kinamwe, pün iir repwe iteni nöün Kot.

10“Ra feiöch chókana mi tolong lón riäfföw me ninni fänäsengesin ar föri minne mi pwüng, pün iir repwe mwüüni ewe mwüün läng.

11“Öüwa feiöch are aramas repwe ótteki kemi me eriäfföü kemi, are repwe tipimwäl ngeni kemi sókkun kapas mi ngaw fän itei. 12Öüpwe pwapwa o meseik pün liwinimi me lón läng epwe fókkun wätte. Pün iei chök pwal usun ar ra fen niieló ekkewe soufos mi akkomw mwemi.

Chón lükü iir sólt me saram(Mark 9:50; Luke 14:34,35)

13“Ämi sólten fönüfan. Nge are ewe sólt a nepatapateló, iwe, epwe ifa usun an epwe chüen nekken säfäl? Esap chüen mwirinnö ngeni och mettóch, epwe le chök koturuwu lükün; iwe, aramas repwe pwuuri.

14“Ämi saramen fönüfan. Ew telinimw mi nóm wón ew chuuk esap tongeni an epwe mwónóló ren än aramas meinisin repwe küna tinan lepwin. 15Ese wor emön ekan keni ew laamp, iwe, a uwalong fään ew sepi, pün ekan uwäta wón leenian. Iwe, a tongeni asarama chókana meinisin mi nóm lón ewe imw. 16Öüpwe mwüüt ngeni saramen manawemi epwe tittin me mwen aramas pwe repwe küna ämi föfför mi mwirinnö. Iwe, repwe elingaló Sememi we lón läng.

Kraist a öpwönüetä ewe öllük

17“Öüsap fen ekieki pwe Ngang üwa feitto pwe üpwe ataeló minne a mak lón ewe pwuken Ölluk ika ekewe pwuken Soufós. Ngang üsap feitto äi üpwe ataareló, pwe üpwe fen öpwönüüretä. 18Pün enlet ngang üpwe üreni kemi pwe läng me fönüfan repwe taaló nge esap eföü mwo kükkün föün mesen mak ika och tikin esisilen mesen mak repwe móróló me lón ewe ölluk tori meinisin repwe unusen pwönüetä. 19Iei minne, iö epwe pwurätiw ew me leiin ekkeei öllük mi kisikiis o äiti ngeni aramas ar repwe pwal föri ina usun, i epwe kisifóchófóch me lón ewe mwüün läng. Nge emön mi öpwönüetä o afalafala ekkeei öllük, i epwe lap me lón ewe mwüün läng. 20Pün Ngang üpwe üreni kemi pwe are ämi föfförün pwüng esap selüküló seni öüküükün än ekkewe sensen öllükün lamalam me än ekkewe Farisi föfförün pwüng; iwe, esap fókkun wor popun ämi öüpwe tolong lón ewe mwüün läng.

Än Jesus fön usun soong

21“Ämi öüwa fen rong pwe iei meet re kan apasa ngeniir melóóm: ‘Kosap nimanaw aramas, pün iö a nimanaw aramas epwe tolong lón feiengawen köpwüng.’ 22Nge Ngang üpwe üreni kemi pwe iö a chök soong ngeni pwiin nge esap wor popun; i epwe tolong lón feiengawen köpwüng. Pwal iö a üreni pwiin ei fos ‘Raka’, epwe feiengaw ren ewe mwichen souälepwüng. Nge iö a apasa, ‘En mi umwes’, epwe feiengaw lón ewe ekkein hell.

23“Iei minne, are kopwe uwealó óm asór ren ewe róngen asór, nge ka chemeni me ikeweia pwe mi wor och mettóch minne pwiimw a chow ngenuk ren; 24kopwe likiti óm we asór ren ewe róóng o feilló ren pwiimw. Kopwe akkomwen chää ngeni pwiimw we. Mwirin, kopwap feilló o föri óm angangen asór.

25“Kopwe mwittir le tipeew ngeni ewe chón üüngenuk lupwen öüwa mwinemwineppök wón aal, pün ewe chón üüngenuk ese fen oturuk ren ewe souköpwüng. Iwe, ina ewe souköpwüng epwe esile ngeni polis pwe repwe aressinuk.Mwirin, ka fen koturulong lón kalapwuus. 26Enlet Ngang üpwe ürenuk pwe kosap tongeni óm kopwe pichiwu seni lón kalapwuus tori óm kopwe omwusätiw óm pakking meinisin, nge esap fókkun wor eföü senis ew lussun.

Jesus a opwut tipisin lisowu

27“Ämi öüwa fen rong pwe iei meet re kan apasa ngeniir melóóm: ‘Kosap lisowu.’a 28Ngang üpwe üreni kemi pwe iö a chök nengeni emön fefin ren an mocheniäiti; iwe, i a fen tipisin lisowu ngeni neminewe me lón letipan. 29Are peliifichin mesom a popuw óm kopwe tipis, kopwe olusawu o pöütaló senuk. Pün mi fen mwirinnö än och kifetin wón inisum epwe pöütüló lap seni än unusen inisum epwe koturulong lón ewe hell. 30Are pöüifichum a popuw óm kopwe tipis, kopwe üküfaló o pöütaló senuk. Pün mi fen mwirinnö än och kifetin wón inisum epwe pöütüló lap seni än unusen inisum epwe koturulong lón ewe hell.

Jesus esap tipeew ngeni mwüfesenin pwüpwülü(Matt. 19:9; Mark 10:11,12; Luke 16:18)

31“Ra pwal apasa: ‘Are emön mwän a mochen epwe mwüü seni pwülüwan; iwe, epwe chök ngeni ewe fefin echö taropwen mwüü fesen. 32Nge Ngang üpwe üreni kemi pwe are emön mwän epwe mwüü seni pwülüwan fäniten och sókkun popun me lükün tipisin lisowu, nge ika neminewe a pwüpwülüsefäl; iwe, ätewe a popuw pwe neminewe a tipisin lisowu. Nge iö a pwülüweni emön fefin mi mwüü seni pwülüwan, ätewe a pwal tipisin lisowu.

Jesus a opwut ökköpöl

33“Ämi öüwa fen pwal rong pwe iei meet re kan apasa ngeniir melóóm: ‘Kosap ökköpöl mwääl, pwe kopwe chök öpwönüetä óm pwon ngeni ewe Samol.’a

34“Nge Ngang üpwe üreni kemi pwe öüsap fókkun ökköpöl. Öüsap öpölü läng pün iei än Kot leenien móótun nemenem. 35Öüsap pwal öpölü fönüfan pün iei leenien än Kot isettä pecheen. Öüsap pwal öpölü Jerusalem pün iei telinimwen ewe King mi lapalaap. 36Öüsap öpölü möküremi pun ämi öüsap tongeni föri emeet meeten mökür an epwe pwech ika chól. 37Nge öüpwe föri pwe ämi ‘Ewer’ epwe chök ‘Ewer’, nge ämi ‘Apw’ epwe chök ‘Apw’. Nge minne a selüküló seni ekkeei, a pop seni ewe emön mi ingaw.

Fitaló lon ewe oruuwen mwail(Luke 6:29,30)

38“Ämi öüwa fen rong ewe kapas e apasa: ‘Eföü föün maas pwal ekkesiwilin chök eföw föün maas. Ekkesiwilin efóch nii pwal efóch nii.’b 39Nge Ngang üpwe üreni kemi pwe öüsap pölüweni emön aramas mi föfför ingaw. Are emön epwe pöösapei peliifichin sapom, kopwe äsepa ngeni pwal ewe epeek. 40Are emön a mochen oturuk lón köpwüng an epwe angei senuk ufom üföüfen lón, kopwe mwüüt ngeni epwe pwal üfeni ewe uföüfen lükün. 41Are emön epwe echchimwók óm kopwe fiti lón ew mwail, kopwe fen fitaló lón ruu mwail.

42“Kopwe ewiri chón tungorek, nge kosap eliwini iö epwe tungórek an epwe aea och mettóch mereemw.

Tongei chókana mi opwut en(Luke 6:27,28,32-36)

43Ämi öüwa fen rong ewe kapas e apasa: ‘Kopwe tongei aramasen ünükkum nge kopwe opwut chón opwut en.’ 44Nge Ngang üpwe üreni kemi pwe öüpwe tongei ekkena chón opwut ämi, öüpwe efeiöchüw chókana mi ótteki kemi, öüpwe föfför mwirinnö ngeni chókana mi opwut ämi. Öüpwe iótek fäniten chókana mi tipimwääl ngeni kemi o kütta ar repwe nii kemi, 45pwe öüpwe nóm lón tettelin nöün Sememi we lón läng. Pün I a atöötä akkar an epwe tinetiw wón chón föfför ingaw pwal wón chón föfför mwirinnö. A pwal öpüngätiw üüt wón ekkana aramas mi pwüng me pwal wón ekkana resap pwüng. 46Pün are öüpwe chök tongei ekkewe mi tongei kemi; iwe, ifa usun, epwe chüen wor liwinimi? Ifa usun, ekkewe chón angei takises rese pwal föri ei sókkun föfför? 47Are öüpwe kapwong ngeni chök pwiimi; öüwa ekieki pwe meet öüwa föri a lap seni minne ekkewe ekkóch ra föri? Ifa usun, ekkewe chón angei takises rese pwal föri ei sókkun föfför? 48Iei minne, ämi öüpwe fókkun unusöch lón manawemi usun chök Sememi we lón läng a unusöch.

Fang seni lón enletin letip

6 “Öüpwe äfälli kemi pwe öüte föri ämi angangen fang ngeni chón osupwang an epwe pwäpwäló me mwen mesen aramas pwe repwe küna. Pün are ina usun, iwe esap wor liwinimi seni Sememi we lón läng.

2“Iei minne, lupwen öüpwe fangeló och ngeni chón osupwang, öüsap ettiki rappwa me mwemi usun minne ekkena chón pwomweni chök pwomwan ra föfföri me lón ekkewe sinakok pwal me wón ekkewe aal pün ra mochen kütta linger meren aramas. Enlet Ngang üpwe fókkun üreni kemi pwe ra fen wes le angei liwinir. 3Nge lupwen öüpwe fangeló och ngeni ekkena chón osupwang, öüsap mwüüt ngeni peliemööngün pöümi epwe silei minne peliifichin pöümi a föri, 4pün ämi föfförün kirekiröch ngeni chón osupwang epwe chök fis le mwónómwón. Iwe, Sememi we mi tongeni küna minne a fis le mwónómwón, I epwe pwisin ngeni kemi liwinimi lepwäpwäló.

Iótek ren enletin letip

5“Lupwen öüpwe iótek, öüsap usun ekkewe chón pwomweni chök pwomwan. Pun re kan fókkun sani ar repwe üütä nge iótek lón ekkewe sinakok me pwal lon pwokukun ekkewe aal, pun aramas repwe küneer. Enlet Ngang üpwe fókkun üreni kemi pwe ra fen wes le angei liwinir. 6Nge ämi, lupwen öüpwe iótek, öüpwe tolong lón rumwemi o esipaló asaman. Iwe, öüpwap iótek ngeni Sememi le mwónómwón. Mwirin, Sememi we mi küna minne a fis le mwónómwón, I epwe ngeni kemi liwinimi lepwäpwäló. 7Iwe, lupwen öüpwe iótek, öüsap nöünöü ekkana sókkun kapas re kan chök soun ekkeliwini le apasa usun meet ekkana Sentail ra föri. Pün ra ekieki pwe epwe pölü ar iótek are a chómmóng kapas ra apasa. 8Iei minne, ämi öüsap öpiruur. Pün Sememi we mi silei ekkewe mettóch ämi öüwa osupwangan me mwen ämi öüpwe tungórei I.

Jesus a äeöü och lapalapen iótek(Luke 11:2-4)

9“Iwe, epwe iei usun ämi öüpwe iótek:

‘Semem lón läng, Itom epwe pin.

10‘Mwüüm epwe war. Letipom epwe pwönüetä me wón fönüfan usun chök an fis me lón läng.

11Kopwe fangeto ngeni keem ikenäi enem mwóngón iteiten rän.

12Iwe, kopwe omwusaló seni keem äm kana liwinimang, usun chök pwal äm aia omwusaló chókana mi wor ar liwinimang ngeni keem.

13Iwe, kosap emmweni keemilong lón sóssót, nge kopwe seläni keem seni ewe mi ingaw. Pün óm chök ewe mwüü me manaman me ling tori feilfeilló chök.

Amen.’

14“Iwe, are ämi öüpwe omwusaló chókana mi tipis ngeni kemi, Sememi we lón läng epwe pwal omwusakemiiló. 15Nge are ämi öüsap omwusaló pwal ekkóch mi tipis ngeni kemi; iwe, Sememi we esap pwal omwusaló ämi kewe tipis.

Minne Jesus a äeöü usun öchüün

16“Iwe, pwal och. Lupwen öüpwe öchüün, öüsap föri usun minne ekkewe chón pwomweni chök pwomwan ra föri ren ar otupwun wówóón lólinen. Pün ra awówóngaweló wówóón wón meser ren an epwe pwä ngeni aramas pwe ra öchüün. Enlet, Ngang üpwe üreni kemi pwe ra fen wes le angei liwinir. 17Nge ämi, lupwen öüpwe öchüün, öüpwe epiti möküremi o limeti wón mesemi, 18pün esap pwä ngeni aramas pwe öüwa öchüün, nge Sememi we chök mi silei meet öüwa föri le mwónómwón a küna. Iwe, Sememi we mi küna minne a fis le mwónómwón epwe ngeni kemi liwinimi.

Iseni óm pisek öüchchea lón läng(Luke 12:33,34)

19“Öüsap ioni wöwümi ikeei wón fönüfan ia manütö me paarang repwe atai me ia, pwal ia chón soolä repwe ripii o sooläni me ia. 20Nge öüpwe ioni wöwümi lón läng, ia manütö me paarang resap atai me ia, pwal ia chón soolä resap ripii o sooläni me ia. 21Pün ia wöwümi a nóm ie; ekiekin letipemi epwe pwal nóm ikenaie.

Asaramen ewe inis

22“Maas a wewe ngeni laamp me wón ewe inis. Ika pwe mesom a fatafatöch; iwe, unusen inisum epwe uren saram. 23Nge are mesom esap fatafatöch; iwe, pwal unusen inisum epwe uren rochopwaak. Iei minne, ika ewe saram mi nóm wóm epwe rocholó; iwe, epwe ifa me wätten ena rochopwaak.

Kosap tongeni angangöppök ngeni Kot me wöwün fönüfan(Luke 16:13)

24“Esap wor emön a tongeni angang ngeni rüömön samol, pün ina epwe opwut emön nge efich emön, ika epwe chiechi ngeni emön nge opwut emön. Öüsap tongeni angangöppök ngeni Kot me wöwün fönüfan.”

Öüsap öürek(Luke 12:22-34)

25“Iei minne, Ngang üpwe üreni kemi pwe öüsap öüreki usun manawemi ren meet öüpwe äni ika meet öüpwe ünümi. Öüsap pwal öüreki usun inisimi ren meet öüpwe üfeni. Ifa usun, manaw esap öüchchea seni mwöngö, nge inis esap öüchchea seni üüf? 26Öüpwe katol ekkewe machchang mi äkkääs lón äsäpwääl, pün resap fóffót, resap kinikin, resap pwal iseis lón leenien iseis. Iwe, nge Sememi we lón läng mi chök akkamwöngöniir. Ifa usun, ämi öüsap fen koon öüchchea lap seniir? 27Iö me leiimi a tongeni epwe attamaló manawan an epwe apacha ngeni ükükün langattamen manawan ew chök mwalü ren an öürek?

28“Pwata chök öüwa öürek usun üfemi? Öüpwe mwo nengeni usun än ekkewe ira ling mi chök pwüküfeil ra mämmäritä. Resap weires le angang, resap pwal tür üfeer. 29Nge üpwe üreni kemi pwe Solomon mwo lón unusen an ling esap fouteni usun fouten efóch leiin ekkeei irä. 30Iwe, ika iei usun än Kot öüföüfa ekkewe fetilin lemasies ra nóm ikenai nge lesor chök repwe koturulong lón ewe leenien keek; iwe, ifa usun, I esap fen koon tümwünü an epwe öüföüfa kemi, ämi kana mi kisikiis ämi luku? 31Iei minne, öüsap öürek o apasa: ‘Meet ei sipwe le äni?’ ika ‘Meet ei sipwe le ünümi?’ ika ‘Meet ei sipwe le üfeni?’ 32Pün ikkeei ekkeei mettóch meinisin ekkewe Sentail ra fókkun öüchcheani le ekieki usur. Nge Sememi we lón läng a silei pwe öüwa osupwangen ekkeei mettóch meinisin. 33Nge öüpwe lóóm akkomw le öüchcheani ekiekin ewe mwüün Kot me an pwüng. Iwe, ekkeei mettóch meinisin repwap kapacheto ngeni kemi. 34Iei minne, öüsap öüreki usun lesor, pün lesor epwapw pwisin ekieki usun minne masowan. A naf ngeni ew me ew rän meet pwisin an osukosuk.

Öüsap öpwüngü föfförün manawen emön (Luke 6:37,38,41,42)

7 “Öüsap öpwüngü föfförün manawen emön pwe öüte pwal tolong lón köpwüng. 2Pün minne öüwa öpwüngu föfförün manawen emön ren, pwal ina meet öüpwe küna köpwüng ren. Ewe öüküük ämi öüwa aea le öpwüngü föfförün ekkóch, pwal ina chök meet repwe aea le öpwüngü kemi.

3“Iwe, pwata ka nengeni ewe kükkün piipi lón mesen pwiimw, nge kose pwisin mefi ena sópwun irä mi nom lón mesom? 4Nge pwata ka tongeni üreni pwiimw: ‘Etto üpwe angei ewe kükkün piipi seni lón mesom’, nge a fen wor efóch sópwun ira lón pwisin mesom? 5Enlingepinum! Kopwe lóóm akkomwen angei ewe sópwun irä seni lón pwisin mesom; iwe, kopwapw nenneöch le angei ewe kükkün piipi seni lón mesen pwiimw.

6“Öüsap ngeni ekkena kolak minne mi pin. Öüsap pwal oturätiw nöumi kana masowen lón pwei mi öüchchea ngeni ekkena piik, pün rete pwuriretiw fän pachapacheer. Mwirin chök nge ina repwe säpeiti kemi o efeiengawa kemi.

Tuttungór, kükküüt, fiffichifich(Luke 11:9-13)

7“Öüpwe tuttungór pün epwe wor liffangemi, öüpwe kükküüt pün epwe wor künäämi, öüpwe fiffichifich pün epwe wor asam epwe suuk ngeni kemi. 8Pün iö a tutungór epwe wor minne epwe angei, iö mi kükküüt epwe wor künäan, nge iö mi fiffichifich epwe wor asam epwe suuk ngeni.

9“Pün iöön leiimi ekkana aramas, are emön nöün äät a tungorei anan pilawa, nge epwe ngeni eföü faw? 10Ika epwe tungor emön iik, ifa usun, epwe ngeni i emön serepenit? 11Inamwo are ämi mi föfföringaw nge öüwa sile ämi öüpwe fang ngeni nöumi kana liffang mi mwirinnö. Iwe, epwe le fen ifa usun ren Sememi we lón läng an epwe fang ekkewe mettóch mi mwirinnö ngeni chókana mi tungorei I. 12Iei minne, meet ämi öüwa mochen pwe ekkóch repwe föri ngeni kemi; iwe, epwe pwal ina chök usun meet öüpwe föri ngeniir, pün iei meet meselapen masowen ewe pwuken Öllük me ekkewe pwuken Soufós.

Ewe aal mi chökükkün(Luke 13:24)

13“Öüpwe tolong me lón ewe asamen tiit mi wäkükkün. Pün a wämmóng asamen ewe tiit, a pwal chöwätte ewe aal mi alengeni feiengaw, nge ra chómmóng chókana ra fätäl wón ei aal. 14A wäkükkün asamen ewe tiit, a pwal chökükkün ewe aal mi alengeni manaw, nge ra chókükkün chókana mi küna ei aal.

Öüwa tongeni silleniir ren uwaar(Luke 6:43,44)

15“Öüpwe äfälli kemi ren ekkana soufós chofona ra feitto reemi nge ra ewilaló lapalapen lükün inisiir ren ar ünüchcheni ünüchchen siipw, nge lón letiper ra wewe ngeni ekkana wolif mi mwacho. 16Öüwa tongeni silleniir ren uwaar kana. Aramas resap tongeni kinii föün irään wain seni irä fölüföl, resap pwal tongeni kinii uwään ewe irä fiik seni rous mi fölüföl. 17Iwe, pwal iei chök usun pwe iteiten ekkana irä mi mwirinnö, a pwal mwirinnö uwaar, nge efóch irä mi ngaw a pwal ngaw uwaan. 18Efóch irä mi mwirinnö esap tongeni an epwe uwääni uwa mi ngaw, nge efóch irä mi ngaw esap tongeni an epwe uwääni uwa mi öch. 19Efóch irä esap öch uwaan epwe pöküpökuló o koturulong lón ekkei. 20Iei usun, ämi öüwa tongeni silleniir ren uwaar kana.

Ngang üsap fókkun silei kemi(Luke 13:25-27)

21“Esap iteiten chókana meinisin mi köri ngeniei, ‘Samol, Samol’ repwe tolong lón ewe mwüün läng, pwe iö chök mi föri meet letipen Semei lón läng. 22Chómmóng repwe apasa ngeniei lón enan rän, ‘Samol,Samol, ifa usun, sapw äm ekkewe mi akkafalafal lón itom, ósüüeló kewe ónüen rochopwak lón itom, pwal föri chómmóng manaman lón itom?’ 23Iwe, Ngang üpwe osomänei ngeniir o apasa, ‘Ngang üsap fókkun silei kemi. Öüpwe süseniei ämi chón föri föfför mi pwüngingaw.

Köütä imw wón achaw(Luke 6:47-49)

24“Iei minne, iö mi rong äi keei kapas o öpwönüetä, Ngang üpwe appöön ngeni i emön mwan mi tipächchem a öüwetä imwan wón ew achaw. 25A püng üüt wätte, a öütöüt pwupwuun ewe löölö, a pwal ngüsüto ewe äsäpwääl o a ngüsiti ewe imw. Nge ewe imw esap turuló pün a lóngólóng wón achaw. 26Nge emön mi rong äi keei kapas nge esap öpwönüetä, epwe appöön emön mwän mi umwes a öüwetä imwan le ppi. 27A püng üüt wätte, a öütöüt pwupwuun ewe löölö, a pwal ngüsüto ewe äsäpwääl o a ngüsiti ewe imw. Iwe, ewe imw a turuló, nge a men wätte turungawan.”

28Iwe, a fis pwe lupwen Jesus a ükütiw le apasätä ekkeei kapas, ekkewe pwiin aramas ra mwaar ren minne I a ääni afalafal. 29Pün a afalafal ngeniir usun chök emön mi wor an manaman, nge esap usun nöür kewe souöllükün lamalam.

Jesus a elimöchüeló emön mwän mi üri keilapaan(Mark 1:40-45; Luke 5:12-16)

8 Iwe, lupwen Jesus a feittiw seni wón ewe chuuk, ew pwiin aramas mi chómmóng ra tapweto mwirin. 2Mwirin chök nge emön mwän mi üri keilapaan a feitto, a chappetiw me mwen Jesus o apasa:“Samol, are en ka mochen, ka tongeni föri pwe üpwe limöch.”

3Iwe, Jesus a eitiewu pöün, a attapa ätewe o apasa: “Ngang üwa mochen; kopwe limöch.” 4Mwirin, Jesus a üreni ätewe: “Kopwe pii pwe kosap üreni emön; nge kopwe chök feilló o pwäri ngeni ewe souasór inisum o föri ewe asór usun minne Moses a öllük pwe epwe iei och minen pwärätä ngeniir.”

Jesus a echikarätä nöün emön meilapen sounfiu chón angang(Luke 7:1-10)

5Iwe, lupwen Jesus a tolong lón Kapernaum, emön meilapen sounfiun Rom mi wisen nemeni ekkeipwükü sounfiu a feitto ren Jesus o tungór maamaw ngeni I, 6o apasa: “Samol, mi wor emön neii chón angang a chök kókkóón leimw, esap chüen kofichin mwóküt, nge a fókkun ömmösök an riäfföü.”

7Jesus a üreni ätewe: “Ngang upwe feilló o echikarätä i.”

8Nge ewe meilapen sounfiu mi wisen nemeni ekkeipwükü sounfiu a pölüweni o apasa: “Samol, esap pwal ina fichei óm kopwe rüküfalong fän ósun imwei. Nge kopwe chök apasawu ew kapas; iwe, neii we chón angang a tongeni epwe chikaratä.” 9Pün ngang pwal emön mwän mi nóm fän nemenem, nge mi pwal wor sounfiu ra kisitiw faai. Lupwen üwa üreni emön, ‘Kopwe feilló’; iwe, a feilló.Nge ika üwa üreni pwal emön, ‘Kopwe feitto’; iwe, a feitto. Ika üwa üreni neii amanaw, ‘Kopwe föri ieen’; iwe, a pwal föri.”

10Lupwen Jesus a rong ei, a fókkun mwaar o apasa ngeni chókana mi tapweto mwirin: “Enlet Ngang üpwe üreni kemi pwe Ngang üsap kükküna mwo ei sókkun lükülük mi lapalaap, sapw mwo nge me lón Israel! 11Iwe, Ngang üpwe üreni kemi pwe chómmóng repwe feitto seni öötiü me lotow. Iwe, repwe móót ngeni chepel fiti Abraham, Isaak, me Jakob lón ewe mwüün läng. 12Nge kewe ätin ewe mwüü repwe koturuwu toowaweló lükün lón rochopwak lón ewe leeni ia epwe wor pwupwuchör me akkasüngürü nii ie.”

13Iwe, Jesus a üreni ewe meilapen sounfiu, “Kopwe le feilló, epwe fis ngenuk usun meet ka lükü.” Lón ewe chök ótun ewe chón angang a chikaratä.

Jesus a echikarätä inen pwülüwen Peter (Mark 1:29-31; Luke 4:38,39)

14Lupwen Jesus a feitto lón imwen Peter we, a küna pwe inen pwülüwen Peter we a chök kókkóón lón kian we pün a pwichikkar ren an samwaw. 15Jesus a attapa pöün neminewe; iwe, ewe pwichikkar a wes seni. Neminewe a pwäätä o a amollätä mwöngö fäniter.

Jesus a echikaratä chómmóng aramas(Mark 1:32-34; Luke 4:40,41)

16Iwe, lupwen a tori lekuniólupwin, ra uwato ren Jesus chómmóng aramas önüngaw mi wääniir. Iwe, Jesus a ösüüeló ekkewe ngüün ren chök an fós o echikarätä ekkewe mi samaw meinisin. 17Ei a fis pwe epwe pwönüetä minne ewe soufós Isaiah a apasa:

“Pwisin I a angei ach kana apwangapwang o amóieló ach kana samaw.”a

Tessin än emön epwe tapweló mwirin Kraist(Luke 9:57-62)

18Lupwen Jesus a küna pwe ew mwichen aramas ra rokopwälieló I, a öllük ngeniir pwe repwe feilló ngeni epeek ewe nóóm. 19Mwirin, emön me leiin ekkewe sensen öllükün lamalam a feilló ren Jesus o üreni: “Sense, ngang üpwe tapweló mwirum ekis meinisin ia en kopwe feilló ie.”

20Nge Jesus a üreni ätewe: “A wor pwangen ekkewe foks, a pwal wor fasen ekkewe machchang mi äkkääs lón äsäpwääl, nge esap wor ian ewe Nöün Aramas epwe öünätiw ie möküran.”

21Pwal emön me leiin ekkewe chón käeö a üreni Jesus: “Samol, kopwe mwüüt ngeniei pwe üpwe mwo feilló peiaseni semei.”

22Nge Jesus a üreni ätewe: “Kopwe tapweto mwiri o likiti ngeni ekkewe mi mäló repwe pwisin peiaseni ar sotup.”

Äsäpwääl me nóó ra älleasochisi Jesus (Mark 4:35-41; Luke 8:22-25)

23Lupwen Jesus a tööta wón efóch waa, nöün kewe chón käeö ra pwal fiti I. 24Mwirin chök, a fisitä och wätten mölümöl me lón ewe mataw, iei minne ewe wa a pwölüló fän ekkewe nóó, nge Jesus ina a möür. 25Iwe ekkewe chón käeö ra feitto ren Jesus, ra föngünätä o apasa: “Samol, kopwe mwittir chimanü kich pün sipwe le feiengaw.”

26Iwe, Jesus a üreniir: “Pwata öüwa nuokkus, ämi kana mwän mi kisikiis ämi lükü?” Mwirin, a pwätä o emiriti ewe äsäpwääl me ekkewe nóó. Iwe, a mwittir unusen lüwaló.

27Ekkewe chón käeö ra chök móót lón ar fókkun mwar o apasa: “Meet sókkun mwän ei, pwe äsäpwääl me mataw mwo nge ra älleasochisi I?”

Jesus a echikaratä rüömön mwän önüngaw mi wääniir(Mark 5:1-20; Luke 8:26-30)

28Iwe, lupwen Jesus a tori epeek ewe nóóm, lón ewe fönüen chón Kadara, rüömön mwän önüngaw mi wääniir, ra chuuri I lupwen ra feiliwu seni leiin ekkewe peias. Ra fókkun efeiengaw iei popun esap wor emön a tongeni chüen pweppwereto ikeweia. 29Ra pwupwuchör o apasa: “Meet popum ngeni keem en na Nöün Kot? Ka feitto ikeei pwe kopwe eriäfföwü keem me mwen ewe fansoun?”

30Iwe, mi wor epwi pwiin piik mi chómmóng ra mwömwöngö ekis toowaw seniir. 31Ekkewe önüngaw ra tungór ngeni Jesus o apasa: “Are kopwe ösuukeemiló; iwe, kopwe ösüükeemilong lón ekkenan pwiin piik.”

32Iwe, Jesus a üreniir: “Öüpwe süüló!” Iwe, ekkewe önüngaw ra toowu seni ekkewe mwän o ra tolong lón ekkewe piik. Iwe, unusen ewe pwiin piik ra säätiw fän ewe pal o ra turulong lón ewe nóóm o kokoló lón ewe mataw. 33Iwe, ekkewe chón tümwün piik ra sü o feilló lón ewe telinimw. Ra aporausa meinisin minne a fis pwal pachelong porausen minne a fis ngeni chókewe önüngaw mi wääniir. 34Mwirin chök, unusen chón ewe telinimw ra kiito pwe repwe souni Jesus. Iwe, lupwen ra küna I, ra tungórei pwe epwe sü seni leenier we.

Jesus a omwusa tipisin me echikara emön mi mwök(Mark 2:1-12; Luke 5:17-26)

9 Jesus a töötä wón efóch waa; iwe, a säiló ngeni epeek ewe nóóm o liwinsäfäl ngeni pwisin an we telinimw. 2Iwe, ra uwato ren Jesus emön mwän mi mwök a chök kókkóón wón kian. Lupwen Jesus a küna ar lükü, a üreni ewe mi mwök: “Neii, kopwe chök apilükülük, pün óm kana tipis ra mwusóló.”

3Mwirin, ekkóch ekkewe sensen öllükün lamalam ra üra fengen lefiler: “Ei mwän a kapas turunufas.”

4Iwe, Jesus a silei meet ra ekieki, iei popun a eisiniir: “Pwata öüwa ekieki lón letipemi ei sókkun ekiek mi ngaw? 5Pün menni leiin epwe mecheres; äi apasa: ‘Óm kana tipis ra mwusóló’ ika äi üpwe apasa, ‘Kopwe üütä o fätäl’? 6Nge ngang üpwe föri älelletan pwe öüpwe silei pwe ngang ewe Nöün Aramas mi wor äi manaman wón fönüfan äi üpwe omwusaló tipis.” Iei popun a apasa ngeni ewe mwän mi mwök, “Kopwe üütä, ekii kiom na o feilló lón imwomw.” 7Iwe, ätewe a üütä o feilló lón imwan. 8Nge lupwen ewe pwiin aramas ra küna ei, ra fókkun mäirü o mwareiti Kot ren an tiinato emön aramas mi ääni ei sókkun pwüüng me manaman mi lapalaap.

Jesus a kööri Matthew, ewe chón ioni takises(Mark 2:13-17; Luke 5:27-32)

9Iwe, lupwen Jesus a feittiw wón ewe aal seni ikeweia, a küna emön mwän itan Matthew, a mómmóót lón ewe leenien chón ioni takises. Iwe, Jesus a üreni äteei: “Kopwe tapweto mwiri pwe kopwe neii chón käeö!” Iei popun Matthew a üütä o tapweló mwirin Jesus.

10Iwe, lón ewe pwinin, Matthew a kööri Jesus me nöün kewe chón käeö pwe repwe fiti i le mwöngö. Iwe, a fis pwe lupwen Jesus a móót ngeni chepel lón ewe imw, a wor chómmóng chón ioni takises me chón tipis ra feitto o fiti I me nöün kewe chón käeö le mwöngö. 11Iwe, lupwen ekkewe Farisi ra küna ei, ra soong ngeni nöün Jesus kewe chón käeö o üreniir: “Pwata nöumi na Sense a mwöngö ren ekkana chón ioni takises me chón tipis?”

12Lupwen Jesus a rong ei kapas, a pölüweni o apasa: “Chókana mi pöchökkül inisiir resap osun emön sousäfei nge i chókana mi samwaw. 13Nge öüpwe feilló o käeö meet wewen ei fós: ‘Ngang üwa pwapwaiti ämi öüpwe ääni tong enlet lap seni ämi öüpwe ääni asór.’a Pün Ngang üwa feitto sap ren äi üpwe kööri chókana mi ekieki pwe iir chón pwüng nge i chón tipis ar repwe kul seni tipis o kul ngeni Kot.”

Kapas eiis ngeni Jesus usun öchüün(Mark 2:18-22; Luke 5:33-39)

14Mwirin, nöün John kewe chón käeö ra feitto ren Jesus o eisini I: “Pwata äm me ekkewe Farisi aia ökköchüün, nge noum keei chón käeö resap ökköchüün?”

15Iwe, Jesus a üreniir: “Chiechien ewe mwän epwe öpwüpwülü resap letipeta lupwen ewe mwän epwe öpwüpwülü mi nóm reer, ika meet? Nge lupwen epwe tori ewe ränin lupwen ewe mwän epwe öpwüpwülü epwe feilló seniir, mwirin, repwap öchüün.

16“Esap wor emön ekan eppinasa och üüf minen lóóm ngeni och kamwen mangaku mi fö, pün ewe eppinas kamwen mangaku mi fö epwe nürüfengen; iwe, epwe fen wätteló ewe kamw. 17Esap pwal wor aramas ekan alölöwelong wain mi fö lón ew leenien wain minen lóóm. Pün ika epwe föri ina usun; iwe, ewe leenien wain minen lóóm epwe mök. Iwe, ewe wain epwe niiló, nge ewe leenien wain epwe mök. Nge aramas rekan chök alölöwelong wain mi fö lón leenien wain mi fö pün iir me ruoch repwe tümwün.”

Jesus a amanawa emön nengngin o echikaratä emön fefin(Mark 5:21-43; Luke 8:40-56)

18Lupwen Jesus a chüen akkapasa ekkeei kapas ngeniir, emön nöüwisen lón sinakok a feitto o fótopwäsukutiw me mwan. Iwe, a apasa: “Neii we nengngin a kärän chök mäló, nge kopwe feitto o isettä poum wón pwe epwe manaw.” 19Iwe, Jesus a üütä o tapweló mwirin, fiti pwal nöün kewe chón käeö.

20Nge emön fefin mi riäfföü ren an chök pwupwu seni chcha lón ükükün engol me ruu ier a feitto me lükün sökürün Jesus o attapa lepwülün ufan we, 21pün a chök üra ngeni pwisin i: “Ika üpwe chök attapa üfan ei; iwe, ngang üpwe chikar.”

22Iwe, Jesus a kul säfäl. Nge lupwen a küna neminei, a apasa ngeni: “Neii fefin, kopwe chök apilükülük, pün óm lükü a echikarók.” Lón ewe chök ótun, ewe fefin a chikar.

23Iwe, lupwen Jesus a tolong lón imwen ewe nöüwis we, a küna ekkewe chón ettik pisekin likettik me ew mwichen aramas mi ökürang ra pwupwuchör. 24Iwe, Jesus a apasa: “Öüpwe ämärämäräló seni ei nengngin, pün i esap mäló pwe a chök möür.” Iwe, ra takirin esiita Jesus. 25Nge lupwen ewe mwichen aramas ra ämärämärewu lükün, Jesus a tolong o kömwöch pöün ewe nengngin. Iwe, ewe nengngin a pwäätä. 26Ei poraus a meres feil leemelen unusen ewe fönü.

Jesus a ännelói mesen rüömön mwän mi mesechuun

27Iwe, lupwen Jesus a feilló seni ikeweia, rüömön mwän mi mesechuun ra tapweto mwirin o kökkö: “Nöün David, kopwe kan kirekiröch ngeni keem!”

28Lupwen Jesus a tolong lón ewe imw, ekkewe mwän mi mesechuun ra feitto ren. Iwe, Jesus a üreniir: “Ämi mi lükü pwe Ngang mi tongeni föri pwe öüpwe küna mwemi?” Iwe, ra üreni Jesus: “Ewer, Samol.”

29Mwirin,Jesus a attapa meseer kewe o apasa: “Epwe fis ngeni kemi pwokiten ämi lükü.” 30Iwe, lón chök ewe ótun a sukkuló meseer kewe. Nge Jesus a öüröürochchow ngeniir o apasa: “Pi chök pwe öüsap aporausa ngeni emön usun ei.” 31Nge iir ra feilló o emeresifeili ewe poraus usun Jesus leemelen unusen ewe fönü.

Jesus a ösüüeló emön önüngaw

32Lupwen ra feiliwu, ekkóch aramas ra uwato ren Jesus emön mwän mi awemwóch, pwokiten önüngaw a wääni. 33Mwirin än Jesus ösüüweló ewe önüngaw seni ewe mwän mi awemwóch; iwe, a tongeni kapas. Iwe, ewe pwiin aramas ra mwaar o ra apasa: “Esap pwäppwä mwo ei sókkun me lón Israel.”

34Nge ekkewe Farisi ra apasa: “I a chök tongeni ösüüweló ekkewe önüngaw ren manamanen ewe samolun kewe önüngaw.”

Jesus me we fansoun kinikin uwään rääs mi wätte

35Jesus a fätälfeil leemelen ekkewe telinimw me sóópw meinisin. A afalafal lón ar kewe sinakok o aronga ewe kapas allim usun ewe mwüü. A amóieló iteiten sókkun apwangapwang me sókkun samaw. 36Nge lupwen I a küna ewe pwiin aramas, a mwóküt letipan fäniter ren an tonger pwokiten ar riäfföü me ar tóróngawfeil, ra usun chök ekkana siip esap wor emön chón tümwünür. 37Mwirin, Jesus a üreni nöün kewe chón käeö: “Ewe rääs a fókkun watte, nge ekkewe chón angang ra chókükkün. 38Iei minne, öüpwe achoocho le tungórei ewe Samolun chón kinii uwään ewe rääs pwe epwe ökkünöweló chón angang lón an ei fansoun kinikin uwään rääs.”

Ekkewe engol me rüömön chón käeö ra angei ar pwüüng me manaman(Mark 3:13-19; Luke 9:1-6)

10Jesus a köörato ren nöün kewe engol me rüömön chón käeö o a ngeniir ar pwüüng me manaman ar repwe tongeni ösüüweló ekkewe ngüün mi limengaw o repwe pwal tongeni ómóieló iteiten ekkana sókkun apwangapwang me ekkana sókkun samwaw.

2Iwe, ikkeei iten ekkewe engol me rüömön chón künö: Akkomw, Simon, pwal itan Peter me pwiin we itan Andrew. James me pwiin we itan John, iir nöün Zebedi kewe mwän. 3Filip me Bartholomew, Thomas me Matthew ewe chón ioni takises. James nöün Alfios we mwän me Lebbios, iten an famili, Thaddios. 4Simon ewe re Kanaan me Judas Iskariot, ätewe e afangamä Jesus.

Jesus a ökkünöw ekkewe engol me rüömön (Mark 6:7-13; Luke 9:1-6)

5Jesus a ökkünöüeló ekkewe engol me rüömön chón käeö mwirin an öüröürer o apasa ngeniir: “Öüsap feilló lón alen ekkewe Sentail, öüsap pwal pwerelong lón ew telinimwen ekkewe chón Samaria, 6nge öüpwe chök feilló ngeni ekkewe chón Israel, iir nöün Kot kewe siip mi mwälecheló. 7Iwe, lupwen öüpwe feilló, öüpwe afalafal o apasa ngeniir: ‘Ewe mwüün läng a arapeto.’ ” 8Öüpwe echikaratä ekkewe mi samwaw, elimöchüeló ekkewe mi keilapaan, amanawatä ekkewe mi mäló, o ösüüeló ekkewe önüngaw. Öüsap püngütiw liwinin minne öüwa angei, iei minne öüsap pwal angei liwinin minne öüpwe fangaló.

9“Öüsap uwoow mooni kolt are silifer are kapa lón ämi kana pwotoun mooni. 10Öüsap pwal uwoow ämi pwotou lón ämi sääi, öüsap uwoow üfemi ika ipwemi sandal, öüsap pwal mwo nge uweei efóch wóók. Pün emön chón angang a fich ngeni an epwe angei älillisin. 11Ese lifilifil menni telinimw ika sóópw öüpwe tolong lón, öüpwe kütta iö me lón a fichiti an epwe awasöla kemi. Iwe, öüpwe nónnóm lón imwen emön na tori öüpwe toowu seni ena telinimw. 12Lupwen öüpwe tolong lón ew imw, öüpwe akkomwen atoura ämi kapwongen feiöchün kinamwe. 13Ika pwe ewe imw ew leeni mi fich fäniten wasöla; iwe, öüpwe likitätiw feiöchün ewe kapongen kinamwe lón. Nge ika ewe leeni esap fich fäniten wasöla, öüpwe angesäfäli feiöchün ewe kapwongen kinamwe. 14Iwe, are emön esap mochen etiwa kemi ika esap pwal mochen öüselinga ämi kapas me lón ew imw ika lón ew telinimw; iwe, lupwen öüpwe toowu seni ena imw ika ena telinimw, öüpwe äsupwusupwaló pwülün ena leeni seni pachapacheemi. 15Enlet, Ngang üpwe apasa ngeni kemi pwe lón ewe ränin köpwüng epwe fen ekis ätittin köpwüngün ekkewe fönü mi föfföringaw usun Sodom me Komorrah mwen ena telinimw.

Riäfföün ninni epwe war(Mark 13:9-13; Luke 21:12-17)

16“Nengeni, Ngang üpwe tiinikemiiló pwe öüpwe usun siip leiin kana wolif. Iei minne öüpwe ääni tipächchem usun serepenit o limöch usun lisóóm. 17Nge öüpwe äfälli kemi ren aramas, pün ina repwe oturu kemi lón köpwüng o wichi kemi me lón ar kewe sinakok. 18Repwe pwal lukeikemiiló pwe öüpwe ü lón köpwüng mwen ekkewe kepina me ekkewe king fänitei pwe epwe iei och alen ämi öüpwe pwärätä usi ngeniir me pwal ngeni ekkewe Sentail. 19Nge lupwen repwe oturu kemi, öüsap öüreki meet öüpwe apasa are epwe ifa usun ämi öüpwe kapas le pwisin peni kemi. Pün lón na chök ótun öüpwe silei minne öüpwe apasa. 20Pün esap ämi ei öüpwe wisen kapas pwe Ngünün Semei we epwe kapas me lón möngüüngümi.

21“Ëmön mi wor pwiin epwe pwisin afangamäi pwiin, pwal emön saam epwe afangamäi nöün pwe repwe ninniló. Ekkewe naaw repwe üüngeni semeer me ineer o föri pwe repwe ninniló. 22Meinisin repwe opwut ämi fänäsengesi. Nge iö mi likiitü le engngiló tori lesópwólón epwe ääni manaw. 23Lupwen repwe eriäfföwü kemi me lón ew telinimw, öüpwe sü ngeni pwal ew, pün enlet Ngang üpwe üreni kemi pwe ewe Nöün Aramas epwe war, nge öüsap äwesi le feilló ngeni ekkewe telinimwen Israel meinisin.

24“Emön chón käeö esap lap seni nöün sense, pwal emön amanaw esap lap seni an masta. 25Emön chón käeö epwe menemenöch ika a wewe ngeni nöün we sense, pwal emön amanaw epwe menemenööch ika a wewe ngeni an we masta. Are ra eita ngeniei ngang ewe meilapen famili pwe ngang Beelzebul; iwe, epwe fen ifan me ar repwe turunufasei kemi ämi chón äi famili.

Sipwe nuokkusiti Kot nge sap aramas (Luke 12:2-7)

26“Iei minne, öüsap nuokkusitiir, pün esap wor och mettóch mi pwölüpwölüló esap särifitä, nge esap wor och mi mwónómwónóló esap pwääló. 27Minne Ngang üwa üreni kemi lón kiroch, öüpwe apasatä lón saram, minne ngang üwa mwöngününgünülong lón selingemi, öüpwe ääni akökkö me wón ungen ekkewe imw. 28Öüsap niweiti chókana ra niieló ewe inis nge resap tongeni niieló ewe ngüün. Nge öüpwe niweiti Ätewe a tongeni efeiengawa pöküw ewe ngüün me ewe inis lón hell. 29Ifa usun, sapw möön emön lichchok, senis ew? Iwe, ina mwo nge esap wor emön leiir epwe turutiw lepwül me lükün tipen Sememi we. 30Nge ämi, öüchimwen mwo wón möküremi nge men nampa. 31Ina minne, öüsap nuokkus pün ämi öüwa fókkun öüchchea meren Sememi we lap seni chómmóng lichchok.

Pwärätä Kraist me mwen aramas(Luke 12:8,9)

32“Iei minne, iteiten emön me emön mi pwärieitä me fän mesen aramas me wón fönüfan, Ngang üpwe pwal pwärätä i me fän mesen Semei we mi nóm läng. 33Nge iö a amaam Ngang me fän mesen aramas me wón fönüfan, Ngang üpwe pwal amaam i me fän mesen Semei we mi nóm läng.

Kraist a uwato efóch ketilas(Luke 12:51-53; 14:26,27)

34“Öüsap fen ekieki pwe Ngang üwa feitto ren äi üpwe uwato kinamwe wón fönüfan. Ngang üsap feitto äi üpwe uwato kinamwe pwe üwa uwato efóch ketilas. 35Ngang üwa feitto pwe üpwe efisätä kinikinfesen, pün emön äät epwe üüngeni saman, emön nengngin epwe üüngeni inan, emön föpwul epwe üüngeni inen pwülüwan. 36Ekkewe chón opwuten emön aramas repwe pwisin chón leimwan kewe.

37“Iö a tongei saman me inan lap seni an tongeei, i esap fichitiei. Iö a tongei nöün äät ika nengngin lap seni an tongeei, i esap pwal fichitiei. 38Iö esap mochen mwärei an iräpenges o tapweto mwiri, i esap fichitiei. 39Iö a kütta chök pwisin manawan, epwe pöüt seni manawan, nge iö a pöllüküeló manawan fänitei, epwe künasäfäli manawan.

Ew kapen kólik mi patapat(Mark 9:41)

40“Iö a etiwa kemi, a etiwaei; nge iö a etiwaei, a etiwa ewe Saam mi tiinieito. 41Iö a etiwa emön soufós pwokiten i emön mi kapas fäniten Kot; i epwe angei ewe liiwin emön soufós a angei. Iö a etiwa emön mwän mi pwüng pwokiten i a iteni emön mwän mi pwüng; i epwe angei ewe liwinin emön chón pwüng. 42Iwe, ese lifilifil ika iö a fang ew kapen kólik mi patapat ngeni emön mi kisifóchófóch me leiin neii kewe chón tapweto mwiri, pwokiten i emön chón käeö, enlet üpwe apasa ngeni kemi pwe esap fókkun mwölüch seni an epwe angei liwinin.”

11Lupwen Jesus a wes le öüröüra nöün kewe engol me rüömön chón käeö; a feilló seni ikeweia pwe epwe esikuul me afalafal lón ar kewe telinimw.

John ewe Soupapatais a tiinaló chón uweei an kapas ren Jesus(Luke 7:18-35)

2Iwe, lupwen John a rong me lón kalapwuus usun ekkewe mettóch Kraist a föfföri, a tiinaló rüömön nöün kewe chón käeö, 3pwe repwe eisini Jesus, “En ewe Emön äm aia ösüküsükü an epwe war, ika äm aipwe sópweló le änenna pwal emön?”

4Jesus a pölüweni o üreniir: “Öüpwe feilló o üreni John meet keei öüwa rong me küna. 5Ekkewe mi mesechuun ra küna mweer, ekkewe mi pechemä ra fätäl, ekkewe mi üriir keilapaan ra limöchsäfäl,ekkewe mi selingepüng ra tongeni rong, ekkewe mi mäló ra manawsäfäl, a pwal tour afalafalen ewe kapas allim ngeni ekkewe mi wöwingaw. 6A feiöch iö esap chepetek fänäsengesi.”

7Iwe, lupwen nöün John kewe chón käeö ra feilló seniir, Jesus a poputä le kapas ngeni ewe pwiin aramas fänäsengesin John. A apasa: “Meet öüwa feilló pwe öüpwe katol me lón ewe fönüapö? Efóch äsäät mi mwaroro ren äsäpwääl? 8Nge meet chök öüwa feilló pwe öüpwe katol? Öüwa katol emön mwän mi üföüf kana sókkun üüf mi pwetete o möömmóng? Chókana mi üföüf üüf mi pwetete ra nóm lón ekkana imwen king nge sap lón fönüapö! 9Meet chök ämi öüwa feilló pwe öüpwe katol? Öüwa feilló pwe öüpwe katol emön soufós? Ewer üwa üreni kemi pwe öüwa küna emön mi fen lap seni emön soufós. 10Iei i ewe aramas a fen mak usun lón ewe taropwe mi pin:

‘Nengeni üpwe tiinato neii chón künö pwe epwe akkomwoto mwom. I epwe amollätä alom me mwom.’a

11Enlet Ngang üpwe üreni kemi pwe esap fókkun wor emön me leiin ekkana aramas ra fen upwutiw wón ei fönüfan epwe lap seni John, ewe Soupapatais. Nge ewe emön mi kisifóchófóch me lón ewe mwüün läng a lap seni John. 12Seni ewe fansoun John ewe Soupapatais a popuetä le afalafal me föri angangen papatais tooto tori iei, ewe mwüün läng mi chök pöchökkül le lallapaló, nge aramas mi mwänesol ra üüngeni. 13Pün me mwen än John war, ekkewe Öllükün Moses me ekkewe soufós meinisin ra oosuni usun ekkewe mettóch repwe fis. 14Iwe, are öüwa mochen etiwa meet ei iir ra apasa; iwe, ätei John iei i Elijah, ätewe ekkewe soufós ra apasa pwe epwe war. 15Iö mi wor selingan o mochen epwe rong; iwe, epwe öüseling o wewe.

16“Nge meet Ngang üpwe appööni ngeni ei pilóón aramas? Ra usun ekkana semiriit mi móót lón kana leenien amöömö. Ra kökkö ngeni pwal ekkóch semiriit,

17o apasa, “Äm aia ettik ngeni kemi pisekin likettik, nge öüsap pwörük. Äm aia köölün wón mi mä ngeni kemi nge öüsap kechiw.’

18“Pün lupwen John a feitto, esap wün wain, nge a soun öchüün. Iwe, ra apasa, ‘Emön önüngaw a wääni.’ 19Nge lupwen Ngang ewe Nöün Aramas üwa feitto, üwa mwömwöngö o ükkün; iwe, ra apasa, ‘Nengeni, ätei emön mwän mi mwöngömmóng me emön mi sousakaw. I emön chiechien ekkana chón ioni takises me ekkana chón tipis.’ Nge tipächchem a pwäpwäló pwe mi pwüng ren an kana föfför.”

Jesus a apasa kapas alólilen ren ekkewe telinimw resap ekieksäfäl(Luke 10:13-15)

20Mwirin, Jesus a poputa le öpwüngü ekkewe telinimw ia I a föri ie chómmóng förian kewe manaman, pwokiten ekkewe aramasen lóór resap kul seni ar kewe tipis o kul ngeni Kot.

21“Alólilenin ewe riäfföü mi witiwituk en Korazin! Pwal alólilenin ewe riäfföü mi witiwituk en Bethsaida! Pün are repwe fis lón Tayer me Sidon ekkewe manaman ra fis lóómi; iwe, repwe le fen üföüf üüf seni tuuk o amworomworotä peas wón mökürer ren ar letipeta, pün repwe le fen chök siwili ar ekiek, kul seni tipis o kul ngeni Kot. 22Nge üpwe üreni kemi pwe epwe fen ekis ätittin köpwüngün Tayer me Sidon mwemi lón ewe ränin köpwüng.23Iwe, en Kapernaum, ewe ka tekiatä tori läng, kopwe koturutiw lón ewe leenien sotup. Pün are ekkewe manaman ngang üwa föri lóómw, repwe fis lón Sodom; iwe, epwe chök nóm tori ikenäi. 24Nge Ngang üpwe ürenuk pwe epwe fen ekis ätittin köpwüngün Sodom mwom lón ewe ränin köpwüng.”

Jesus a kööri kich pwe sipwe feitto o asöösö ren(Luke 10:21,22)

25Lón na fansoun, Jesus a apasa: “Ngang üwa kilisou ngenuk en Semei, Samolun läng me fönüfan pün en ka aopaló ekkeei mettóch seni ekkewe mi miriit me tipächchem nge ka pwäriir ngeni kana mönukól. 26Ewer, Semei, pün iei ei lapalap a mwirinnö me mwen mesom.

27“Semei a atolonga nemenemen mettóch meinisin lón peii. Iwe, esap wor emön a silei ewe Naaw chiilón chök ewe Saam. Ese pwal wor emön a silei ewe Saam chiilón chök ewe Naaw me pwal iö kana ewe Naaw a mochen epwe pwäri I ngeniir.

28“Öüpwe feitto rei ämi meinisin mi angang weires o uwochchou, pün Ngang üpwe fang ngeni kemi ämi öüpwe asöösö. 29Öüpwe etekisóna kemiitiw o ämwära kemiilong fän äi ämmwärin nemenem o käeö seniei, pün Ngang üwa pwetete o mósónósón lón letipei. Iwe, öüpwe küna asösöön ngünümi. 30Pün äi we ämmwärin nemenem öüpwe mwärelong fan a mecheres, nge osen afarei ren äi öllük üpwe uwäta wómi a päl.”

Jesus I Samolun ewe ränin Sabbat(Mark 2:23-28; Luke 6:1-5)

12Lón ew fansoun, Jesus a feillong lón ekkóch ataken wiit lón ewe ränin Sabbat. Nöün kewe chón käeö ra echik, iei popun, ra poputä le kinii etin ekkewe wiit o mwöngö. 2Nge lupwen ekkewe Farisi ra küna minne ra föri, ra üreni Jesus: “Ka küna, nöum kewe chón käeö ra föri minne esap mwümwütä me lón öllük pwe sipwe föri lón ränin Sabbat.”

3Iwe, Jesus a üreniir: “Ämi öüsap mwo äkkälleani me lón ekkewe taropwe mi pin usun porausen meet King David me chienan kewe ra föri lupwen ra echik? 4Ra tolong lón ewe imwen Kot o ra äni ewe pilawan nennengeni mi epinipiniló, esap mwümwütä ngeni i me chienan kewe ar repwe mwöngö, pün a fän iten chök ekkewe souasór. 5Ika öüsap mwo pwal älleani me lón ewe pwuken öllükün Moses pwe ekkewe souasór ra angang lón ewe ränin Sabbat, lupwen ra föri angangen wiseer me lón ewe imwenfel, nge resap tipis ren? 6Nge Ngang üpwe üreni kemi pwe iei mi nóm Emön lón ei leeni, i a lap seni ewe imwenfel. 7Nge are öüwa silei meet wewen ei fós mi mak lón ewe taropwe mi pin, ‘Ngang üwa pwapwaiti ämi öüpwe ääni tong enlet lap seni ämi öüpwe ääni asór’; iwe, öüsap ettipisi chókewe esap wor ar mwääl. 8Pün Ngang ewe Nöün Aramas, Ngang Samolun ewe ränin Sabbat.”

Jesus a echikaratä emön mwän mi mäló efóch pöün lón ewe ränin Sabbat(Mark 3:1-6; Luke 6:6-11)

9Mwirin, Jesus a feilló seni ikeweia o a feilló lón ar we sinakok. 10Iwe, Jesus a küna emön mwän me ikeweia mi mäló efóch pöün. Iwe, ekkewe aramas mi nóm ikeweia ra kapas eiis ngeni Jesus pwokiten ra mochen repwe kütta minne repwe ettipisi i wón. Iwe, ra apasa: “Mi mwümwütä än emön epwe echikaratä emön aramas lón ewe ränin Sabbat?”

11Mwirin,Jesus a üreniir: “Epwe ifa usun ika a wor emön siip nöün emön leiimi, nge ewe siip a turulong lón ew pwääng lón ränin Sabbat. Ifa usun, esap föri och ren an epwe tongeni ekiiewu ewe siip me lón ewe pwääng? 12Nge epwe fen ifan me wätten öüchchean emön aramas mwen emön siip! Ina minne, mi mwümwütä angangen föfför mi mwirinnö lón ränin Sabbat.”

13Mwirin, Jesus a üreni ewe mwän: “Kopwe eitiewu pöum na!” Ätewe a eitiewu pöün we, iwe, pöün we a chikarsäfäl, a usun chök pwal ewe efóch. 14Nge ekkewe Farisi ra toowu o ra rawei usun ar repwe nieló Jesus.

Nengeni neii chón angang

15Nge lupwen a kkin me wón Jesus usun meet ra ekiekin föri, a feilló seni ewe leeni. Nge chómmóng aramas ra tapweló mwirin. Iwe, a echikaratä meinisin ekkewe mi samwaw me leiir. 16Nge a chök öllüküchou ngeniir pwe resap aporausafeili ika I iö, 17pwe epwe pwönüetä minne ewe soufós Isaiah a apasa:

18“Nengeni Neii we Chón Angang Ngang üwa filätä. Neii mi ächengicheng, letipei a fókkun pwapwa ren. Ngang üpwe anómwu Ngüni wón I. Iwe, I epwe esile ngeni ekkewe Sentail minne a let. 19I esap äkkänini, esap pwal akkapwas. Esap wor epwe rong leüwan mi osommóng me lón ekkewe aal. 20I esap kupii o oturaló efóch äsät mi apwangapwang. I esap kunuweló o pöütaló efóch wiik mi küümochooch tori epwe öpwönüetä wenechchar an epwe wiil. 21Iwe, unusen fönüfan epwe ääni apilükülük itan.”a

Ew imw mi kinikin fesen chóón lón esap pwönüetä(Mark 3:20-27; Luke 11:14-23)

22Mwirin, ekkóch aramas ra emmwenato ren Jesus emön mwän önüngaw a wääni, a chuun mesan o mwóch awan. Jesus a echikaratä ätewe, iei popun a tongeni kapas o küna mwan. 23Iwe, ewe pwiin aramas meinisin ra fókkun mwaar o apasa: “Epwe tüfich pwe Jesus epwe i Nöün David we, ewe Kraist?”

24Nge lupwen ekkewe Farisi ra rong usun porausen än Jesus föri ewe manaman, ra apasa: “Ei mwän a ösüüeló ekkewe önüngaw ren manamanen Beelzebul, ewe samolun kewe önüngaw.”

25Nge Jesus a silei minne ra ekieki; iei minne, a üreniir: “Iteiten mwüü mi kinikinfesen aramasan o üfengen pwisin lefiler epwe taaló. Pwal iteiten telinimw ika imw mi kinikinfesen o üfengen aramasen lón esap nónnómóttam. 26Are Satan epwe ösüüeló Satan, i epwe fiu ngeni pwisin i. Iwe, epwe ifa usun an epwe pwönüwetä mwüün? 27Are Ngang üwa ösüüeló ekkewe ngüün mi ngaw ren manamanen Beelzebul; iwe, än iöön manaman nöumi kana ra aea le ösüüeló ekkewe önüngaw? Iei minne pwisin iir repwe nöumi souköpwüng. 28Nge are Ngang üwa ösüüeló ekkewe önüngaw ren manamanen ewe Ngünün Kot; iwe, enlet ewe mwüün Kot a fen tori kemi.

29“Epwe ifa usun än emön aramas epwe tongeni tolong lón imwen emön mwän mi pöchökkül o angealó pisekin lón pwe liapan ika esap akkomwen fööti ewe mwän mi pöchökkül? Mwirin epwap uwealó pisekin lón imwan we pwe liapan.

30“Iö esap fitiei, i a üüngeniei. Iö esap fitiei le ioi, i a wisen chón küpeti feseni.

Jesus a öllüküchow usun ewe tipis esap tongeni epwe mwusóló(Mark 3:28-30; Luke 12:10)

31“Iei minne Ngang üpwe apasa ngeni kemi pwe iteiten än aramas tipis me ar kapasen turunufas epwe tongeni mwusóló seniir, nge tipisin ar kapasen turunufasei ewe Ngüünmifel esap tongeni mwusóló seniir. 32Iö a äsäiaei Ngang ewe Nöün Aramas, epwe mwusóló seni tipisin, nge iö a äsäia ewe Ngüünmifel, esap mwusóló seni tipisin. Esap mwusóló tipisin lón ei fansoun, esap pwal mwusóló me mwirin lón ewe fansoun epwe feitto.

Sia silleni efóch irä ren uwaan(Luke 6:43-45)

33“Iei meet epwe fat lón ämi ekiek. Efóch ira mi mwirinnö epwe pwal mwirinnö uwaan, nge efóch ira mi ngaw epwe pwal ngaw uwaan. Efóch irä a siil ren uwaan. 34Ämi chöüngen serepenit, epwe ifa usun ämi öüpwe tongeni apasa kapas mi mwirinnö nge manawemi mi ngaw? Pün minne a säsewu seni lón letip ina meet a toowu seni lón aaw. 35Emön aramas mi mwirinnö a isenawu mettóch mi mwirinnö seni lón an leenien iseis mi mwirinnö lón letipan. Nge emön aramas mi ngaw a isenawu seni lón an leenien iseis mi ngaw mettóch mi ngaw. 36Nge üpwe üreni kemi pwe aramas repwe küna etikillöw lón ewe ränin köpwüng ren iteiten kapas mi lamwotongaw iir ra apasa. 37Pün epwe pwüngüló pwüngün are ka tipis ika kose tipis alóngólóng wón óm ekkewe kapas ka apasa.”

Ewe esissilen Jonah(Mark 8:11,12; Luke 11:29-32)

38Mwirin, ekkóch ekkewe sensen öllükün lamalam me Farisi ra pölüweni Jesus o üreni: “Sense, äm aia mochen küna och esissil senuk.”

39Nge Jesus a pölüweni o üreniir: “Ew pilóón aramas mi föfföringaw me atai pwonen lefiler me Kot, usun kana chón lisowu mi atai ar pwonen pwüpwülü, ra mwäräräiti ar repwe küna och esissil, nge esap wor och esissil repwe küna, chiilón chök ewe esissilen ewe soufós Jonah. 40Pün usun chök än Jonah a nóm lón upwen ewe ikenen lemataw mi wätte lón ülüngät rän me ülüngät pwiin, epwe iei usun Ngang ewe Nöün Aramas üpwe nóm leutun fönüfan ülüngät rän me ülüngät pwiin. 41Ekkewe aramasen Ninevah repwe üütä lón ewe ränin köpwüng o ettipisi ei pilóón aramas pwokiten iir ra kul seni ar tipis o kul ngeni Kot ren än Jonah afalafal. Nge nengeni, Emön mi lap seni Jonah iei mi nóm ikeei. 42Ewe kiwiin seni Peliöör epwe üütä lón ewe ränin köpwüng o ettipisi ei pilóón aramas pwokiten neminewe a feitto seni ew fönü mi toowaw pwe epwe öüseling ngeni än Solomon tipächchem, nge nengeni, Emön mi lap seni Solomon iei mi nóm ikeei.

Usun än emön ngüün mi limengaw a liwinsäfäl(Luke 11:24-26)

43“Lupwen emön ngüün mi limengaw a toowu seni emön aramas, a feilló leemelen ekkewe leeni mi pwasapwas pwe epwe kütta ia epwe asöösö ie, nge esap künökün. 44Mwirin, a apasa: ‘Üpwe liwin säfäl ngeni imwei we ia üwa feitto me ie.’ Iwe, lupwen a war, a küna pwe ewe leeni mi chüen chök pöön, nge a fen elimelim o akkóótöch lón. 45Mwirin, a feilló o eweina pwal fümön ngüün mi fókkun ngaw seni i. Iwe, iir meinisin ra tolong lón ewe aramas o nónnóm ikenan. Iwe, nónnómwun ewe aramas me mwirin e fen ngawaló seni nónnómwun me mwan. Iwe, epwe pwal ina usun nónnómwun ei pilóón aramas mi ngaw lón ei fansoun.”

Inen me Pwiin Jesus(Mark 3:31-35; Luke 8:19-21)

46Iwe, lupwen Jesus a chüen chök kakkapas ngeni ewe pwiin aramas, ra küna pwe inan we me pwiin kewe ra ükküütä lükün pün ra mochen repwe kapas ngeni I. 47Mwirin, emön a üreni Jesus: “Nengeni inom we me pwiim kewe ikkeiir ra üütä lükün pwe repwe kapas ngenuk.”

48Nge Jesus a pölüweni ewe emön mi kapas ngeni o apasa: “Iö inei na, nge iö pwii kana? 49Iwe, a itini nöün kewe chón käeö o apasa: “Nengeni, ikkeiir inei me pwii! 50Pün iö a föri letipen Semei mi nóm läng; iwe, ina i pwii me fefinei me inei.”

Ewe porausen äwewe usun ewe chón fóffót föün irä(Mark 4:1-9; Luke 8:4-8)

13 Lón chök pwal ewe ränin, Jesus a toowu me lón ewe imw o a feilló mómmóót órun ewe nóóm. 2Iwe, a wor ew pwiin aramas mi chómmóng ra mwicheto ren Jesus. Iei minne, I a töötä wón efóch waa o móttiw, nge ewe pwiin aramas ra chök üütä leppi. 3Mwirin, Jesus a aporausa ngeniir usun chómmóng mettóch lón porausen äwewe. A apasa: “Nengeni, a wor emön chón fóffót föün irä a feilló pwe epwe amwora fótan kewe föün irä. 4Iwe, lupwen a amwora ekkewe föün irä, ekkóch ra mworotiw ünükkün ewe aal. Iwe, ekkewe machchang ra ässito o enaló ekkewe föün irä. 5Ekkóch ekkewe föün irä ra mworotiw lón ekkewe leeni mi epikón, eweia esap koon malüül ie pwülün. Iwe, ra mwittir pwükütä pwokiten esap koon malüül ewe pwül. 6Nge lupwen ewe akkar a töötä, ekkewe irä ra pwichikkar, nge pwokiten esap pwükütiw wareer; iei popun ra eiolololó o mäló. 7Ekkóch me leiin ekkewe föün irä ra mworotiw leiin iräfölüföl. Ekkewe iräfölüföl ra märitä o amwachööw ekkewe irä mi pwükütä. 8Pwal ekkóch ekkewe föün irä ra mworotiw wón pwül mi mwirinnö; iwe, ra uwa. Ekkóch ra uwääni ekkeipwükü, ekkóch wone, pwal ekkóch iliik. 9Iö mi wor selingan o mochen epwe rong, epwe öüseling o wewe.”

Jesus a äwewei popun ekkewe porausen äwewe(Mark 4:10-12; Luke 8:9,10)

10Iwe, ekkewe chón käeö ra feitto o eisini Jesus: “Pwata ka kapas ngeniir lón porausen äwewe?”

11Mwirin, Jesus a pölüweni o apasa ngeniir: “Pwokiten a fen mwüümwütä ngeni kemi pwe ämi öüpwe silei ekkewe mwónómwónen ewe mwüün läng, nge iir esap mwo mwüümwütä ngeniir. 12Pün iö mi fen wor an, epwe sópwósóp ngeni o kalapaló pwe epwe chómmóngóló an, nge iö esap fen wor an; ewe mwo ekis minne a fen wor ren nge epwe angangeló seni. 13Iei popun Ngang üwa kapas ngeniir lón ekkewe porausen: Pwokiten ra fen küna me küna nge usun chök nge resap küna;

“ra pwal rong me rong, nge usun chök nge resap rong, iwe resap pwal wewe.

14“Iwe a pwönüetä me lón nónnómwur minne än Isaiah we kapasen oosuni e apasa:

‘Öüpwe rong me rong äi kewe kapas nge öüsap wewe ren. Öüpwe küna me küna meet ngang üwa föri, nge öüsap memmef. 15Pün letipen ekkeei aramas a fókkun föüló. Ra apwasaló selinger. Ra ömmöüraló meser pün resap mochen pwe meser epwe nengeni o selinger epwe rong pwokiten resap mochen repwe wewe lón letiper o kulsäfäl pwe Ngang üpwe echikarer.’a

16Nge feiöchün mesemi pwokiten ra küna, pwal selingemi pwokiten ra rong. 17Pün enlet Ngang üpwe apasa ngeni kemi pwe chómmóng soufós me aramas mi pwüng ra mochen pwe repwe nengeni minne ämi öüwa küna, nge resap küna. Ra mochen repwe rong minne ämi öüwa rong, nge resap rong.

Jesus a äwewei ewe porausen äwewe(Mark 4:13-20; Luke 8:11-15)

18“Iei minne öüpwe rong äwewen ewe porausen äwewe. 19Lupwen emön aramas a rong ewe kapas usun ewe mwüü, nge esap wewe ren; iwe, ewe mi ingaw a feitto o mwittir angealó minne a kamwor lón letipan. Iei i ewe aramas letipan a wewe ngeni ewe pwülün ünükkün aal ekkewe föün irä ra mworotiw wón. 20Nge ewe pwül mi epikón ia ekkewe föün irä ra mworotiw wón, a wewe ngeni letipen emön aramas, mi rong ewe kapas o a mwittir etiwa fän pwapwa, 21nge pwokiten esap wor waran, a chök achoocho le likitü ngeni lón chök ekis fansoun mwochomwooch. Nge, lupwen a tolong lón riäfföü me ninni pwokiten ewe kapas; iwe, a mwittir chepetek o fangatä. 22Ewe pwül ia ekkewe föün irä ra mworotiw ie nge mi wor iräfölüföl, a wewe ngeni letipen emön mi rong ewe kapas, nge mwittir chök ewe kapas a tiewu ren öürekin ei manaw me emichimichin wöwün lón ei fönüfan, iei popun esap wor uwaan. 23Nge ewe pwül mi mwirinnö ewe ia ekkewe föün irä ra kamwor ie, a wewe ngeni letipen emön aramas mi rong ewe kapas o weweiti. Iwe, a sóót o uwa. A uwääni ekkeipwükü, wone me iliik.”

Ewe porausen äwewe usun wiit me fetil mi ngaw usun wiit

24Iwe, Jesus a pwal aporausa ngeniir pwal och porausen äwewe. A apasa: “Ewe mwüün läng a wewe ngeni emön mwän a amwora ekkóch föün irä mi mwirinnö lón an we atake. 25Nge lupwen aramas ra möür, ewe chón opwut i a feitto o amwora föün fetil mi ngaw usun chök lapalapen wiit leiin ekkewe wiit; iwe, a feilló. 26Iwe, lupwen ekkewe wiit ra märitä o uwa, mwirin ra pwääló ekkewe fetil mi ngaw usun chök lapalapen wiit.

27“Ekkewe amanaw mi angang ngeni ewe soufönü ra feitto ren o üreni i: ‘Meen, ifa usun, kosap fót föün irä mi chök mwirinnö lón óm we atake? Nge pwata chök a wor kewe fetil mi ngaw usun chök lapalapen wiit?’

28“Iwe, a üreniir: ‘Emön chón opwut ngang a föri ei sókkun!’ Iwe, ekkewe amanaw ra üreni i: ‘Ka mochen pwe äm äipwe feilló o wiiretä?’

29“Nge ewe soufönü a apasa: ‘Apwi, pün lupwen öüpwe wiietä ekkewe fetil mi ngaw usun lapalapen chök wiit; iwe ina öüpwe pwal wipopuw fengeniir me ekkewe wiit. 30Öüpwe chök likitiireló me ruooch pwe repwe määrippökütä tori ewe fansoun kinikinin leres. Iwe, lón ena fansoun üpwap üreni ekkewe chón kinii uwään rääs: Akkomw, öüpwe wiietá ekkewe fetil mi ngaw usun chök lapalapen wiit o pinüküw fengeniir pün repwe kekkiló. Nge mwirin öüpwe pinüküw fengeni ekkewe wiit o isenirelong lón äi imwen iseis.’ ”

Ewe porausen äwewe usun ewe föün irä mi föükükkün(Mark 4:30-32; Luke 13:18,19)

31Iwe, Jesus a pwal aporausa ngeniir pwal ew porausen äwewe. A apasa: “Ewe mwüün läng a wewe ngeni eföw föün ewe irä itan mustard, emön mwän a angei o fótukätiw lón an we atake. 32Ei föün irä a fókkun föükükkün seni sókkun föün irä meinisin, nge lupwen a pwük o märitä, a wätte seni ekkewe irän lón ewe atake. Iwe, a wiliti efóch irä mi wätte, ina minne ekkewe machchang ra ässito o ääni leenien asöösö wón palan kewe.”

Ewe porausen äwewe usun iis(Luke 13:20,21)

33Jesus a aporausa pwal ew porausen äwewe. A apasa: “Ewe mwüün läng a wewe ngeni iis, emön fefin a angei o nofitielong lón ülüngät öüküükün kapen pilawa mi amas. Iwe, inamwo ika ewe pilawa mi amas a wätte, nge a kuuló unusen lón ren ewe iis.”

Ekkewe porausen äwewe ra öpwönüetä kapasen oosuni(Mark 4:33,34)

34Jesus a apasa ekkeei mettóch meinisin lón porausen äwewe ngeni ewe pwiin aramas, nge esap üreniir och poraus me lükün an epwe nöünöü ei sókkun porausen äwewe, 35pün epwe pwönüetä ewe kapas ewe soufós e apasa:

“Üpwe suuki awei o kapas lón porausen äwewe. Üpwe apasatä ekkewe mettóch mi mwónómwónóló seni lepoptän fönüfan.”a

Jesus a äwewei ewe porausen äwewe usun fetil mi ngaw usun chök lapalapen wiit

36Mwirin, Jesus a feilló seni ewe pwiin aramas o a feilló lón ew imw. Iwe, nöün kewe chón käeö ra feilló ren o üreni: “Kopwe äwewe ngeni keem wewen ewe porausen äwewe usun ekkewe fetil mi ngaw usun chök lapalapen wiit lón ewe atake.”

37Iwe, Jesus a pölüweni o apasa ngeniir: “Ewe emön mi wisen amwora ekkewe föün irä mi mwirinnö, ina i Ngang ewe Nöün Aramas. 38Nge ewe atake ina fönüfan. Ekkewe föün irä mi mwirinnö, ikkanaiir aramasen ewe mwüü, nge ekkewe fetil mi ngaw ikkanaiir nöün ewe emön mi ingaw. 39Ewe chón kopwut mi amwora ekkewe föün fetil mi ngaw, ina i Satan, ewe devil. Ewe fansoun kinikin uwään rääs, iei ewe fansoun lesópwólón fönüfan, nge ekkewe chón angangen ewe rääs, ikkanaiir ekkewe chón läng.

40Iwe, usun chök än ekkewe fetil mi ngaw ra pinük fengen o kekkiló lón ewe ekkei, epwe pwal ina usun meet epwe fis lón ewe fansoun lesópwólón fönüfan. 41Ewe Nöün Aramas epwe ökkünöüeló nöün kana chón läng; iwe, repwe ropenawu seni lón mwüün ekkana mettóch meinisin mi popuw tipis me chókana meinisin mi föri ekkana föfför mi ngaw. 42Iwe, repwe otururelong lón ewe nóómwun ekkei mi saraara, ina na leeni epwe wor pwupwuchöör me akkasüngürü nii me lón. 43Mwirin, ekkewe aramas mi pwüng repwe tittin usun akkar me lón mwüün Semer we. Iö mi wor selingan o mochen epwe rong; epwe öüseling o wewe.

Ewe porausen äwewe usun pisek öüchchea mi kóópóló

44“Ewe mwüün läng a wewe ngeni och pisek mi öüchchea mi kóópóló lón ew atake, emön mwän a küna, nge a pwal óópa säfäli. Iwe, ren än ätewe pwapwa, a feilló o amöömöló pisekin meinisin pwe epwe naf nöün mooni an epwe mööni ewe atake. Iwe, ätewe a mööni ewe atake fengen me ewe pisek mi öüchchea.

Ewe porausen äwewe usun ewe föün lón pwei mi mömmóng

45“Iwe, mi pwal wor ew porausen äwewe. Ewe mwüün läng a wewe ngeni emön chón kamö me amöömö pisek a kütfeil föün lón pwei mi fókkun mwirinnö. 46Lupwen a küna eföü föün lón pwei mi fókkun möö wätte, a feilló o amöömöló pisekin meinisin o a mööni ewe föün lón pwei.

Ewe porausen äwewe usun cheew

47“Iwe, mi pwal wor ew porausen äwewe. Ewe mwüün läng a wewe ngeni ew cheew mi kotur leeset, nge sókkopaaten iik ra tup lón. 48Lupwen ewe cheew a ur, ra etekinalong leppi. Mwirin, ra móttiw o fäsäänalong ekkewe iik mi mwirinnö lón pwekit, nge ra oturaló ekkewe mi ngaw. 49Iwe, epwe ina usun lón ewe fansoun lesópwólón fönüfan. Ekkewe chón läng repwe feitto o äimwueló ekkewe chón föfföringaw seni ekkewe chón pwüng. 50Mwirin, repwe otururolong lón ewe uumw mi saraara ren ekkei, ina na leeni epwe wor pwupwuchöör me akkasüngürü nii me lón.”

51Iwe, Jesus a eisiniir: “Öüwa weweiti ekkeei mettóch meinisin?” Nge iir ra üreni: “Ewer, Samol, äm aia wewe.”

52Mwirin, Jesus a üreniir: “Iei minne, emön sensen öllük mi wiliti emön chón käeön ewe mwüün läng a wewe ngeni emön meilapen ew famili a uwawu me lón an leenien iseisen pisek mi öüchchea mettóch mi fö me mettóch mi mes.”

Jesus esap tiw me lón Nazareth(Mark 6:1-6)

53Lupwen Jesus a wes le apasatä ekkeei porausen äwewe, a feilló seni ikeweia. 54Nge lupwen a feitto lón pwükütän sópwun we, a poputä le afalafal ngeniir me lón ar kewe sinakok. Ina minne ra fókkun mäirü ren o apasa: “Ian ei mwän a angei me ia an tipächchem me an keei manaman mi amwaraar? 55Esap iei i nöün ewe chón köü imw we? Sap iten inan Mary, nge James, Joses, Simon me Judas, iir pwiin? 56Esap pwal ikeiir fefinan keei meinisin mi nóm reech? Iwe, ia chök ei mwän a angei me ia ekkeei mettóch meinisin?” 57Iwe, ra fókkun chepetek ren Jesus.

Nge I a üreniir: “A wor suufölün emön soufós me lón leeni meinisin chiilón chök me lón pwisin sópwun me pwükütän an famili.”

58Iwe, Jesus esap föri chómmóng manaman me lón ewe leeni pwokiten ar lükülükümang!

John ewe Soupapatais a ninniiló(Mark 6:14-29; Luke 9:7-9)

14Lón na fansoun, Herod Antipas, ewe kepina mi nemeni ewe kinikin Kalili, a rong usun porausen Jesus. 2Iwe, a üreni nöün kewe chón angang: “Iei i John, ewe Soupapatais, nge a manawsäfäl seni mäló, iei popun a tongeni föri ekkeei sókkun manaman.”

3Pün ätei Herod, i ewe e aressini John. Iwe, a fööti John o oturalong lón kalapwuus fäniten Herodias pwülüwen pwiin we itan Filip. 4Pün John e üreni Herod: “Esap pwüng óm kopwe pwülüweni neminei.” 5Iwe mwo än Herod a mochen niieló John, nge a nuokkusiti ekkewe pwiin aramas pwokiten iir ra lükü pwe John emön soufós.

6Nge lupwen a tori apwapwan ränin upwutiwen Herod, nöün Herodias we föpwül a pwörük me mweer; iwe, a ämwälekätä letipen Herod. 7Iei minne Herod a pwon fän ökköpöl pwe epwe ngeni neminewe ese lifilifil meet chök i a mochen epwe tungór. 8Iwe, fän än inen ewe föpwül pesepes ngeni, iei popun neminei a tungór o ürä: “Kopwe ngeniei möküren John, ewe Soupapatais lón ew opwong.” 9Iwe mwo än ewe king a letipengaw, nge pwokiten a fen ökköpöl, pwal pwokiten nöün kewe wasööla mi móót ren, iei popun a öllük pwe än neminewe we mochen epwe fis. 10A tiitiló; iwe, ra üküfaló möküren John me lón ewe imwen kalapwuus. 11Iwe, ra uwato ewe mökür lón ew opwong o ngeni ewe nengngin, nge i a uwealó ren inan we. 12Mwirin, nöün John kewe chón käeö ra feilló o ra uwealó inisin we, mwirin, ra peiaseni. Iwe, ra feilló o aporausa ngeni Jesus usun meet a fis.

Jesus a amwöngöni ekkewe 5,000 aramas(Mark 6:30-44; Luke 9:10-17; John 6:1-14)

13Lupwen Jesus a rong usun porausen minne a fis ngeni John, a feilló seni ikeweia wón efóch waa, o a feilló ngeni ew leeni mi pöön pwe epwe chök imwuló ie le äkkälämönüló. Nge lupwen ekkewe aramas ra rong usun, ra chök fätäl seni ekkewe telinimw o tapweló mwirin. 14Iwe, lupwen Jesus a tiwelong, a küna ew wätten mwicheichen aramas. Nge a mwökütüküt letipan ren an tonger; iei minne, a echikaratä ekkewe mi samwaw.

15Lupwen a tori lekkuniól, nöün kewe chón käeö ra feitto ren o apasa: “Ei leeni mi pöön, nge iei epwe le pwiniló. Kopwe le tiinaló ekkeei aramas lón leenien kamö pwe repwe feilló o kamö pwisin eneer.”

16Nge Jesus a üreniir: “Esap lamwot ar repwe feilló. Ämi öüpwe wisen ngeniir minne repwe äni.”

17Iwe, ra apasa ngeni Jesus: “A chök wor reem limeföü pilawa me rüömön iik.”

18Iwe, Jesus a apasa: “Öüpwe uweireto reei.” 19Mwirin, I a üreni ekkewe pwiin aramas pwe repwe móótetiw lón ewe fetil. Iwe, a angei ekkewe limeföü pilawa me ekkewe rüömön iik; mwirin, a netä läng o efeiöchür. Mwirin, a kinikkisietiw ekkewe pilawa o ngeni nöün kewe chón käeö pwe repwe eineti ngeni ekkewe aramas. 20Iwe, iir meinisin ra mwöngö o mötüló. Mwirin, ra amasowa engol me ruu chüük seni lussun ekkewe kinikinikkisin pilawa. 21Üküükün chókewe mi mwöngö, ina repwe limu ngöröw mwän, nge ese pwal ällea fefin me semiriit.

Jesus a fätäl wón mataw(Mark 6:45-52; John 6:15-21)

22Ekiseló chök me mwirin ei, Jesus a üreni nöün kewe chón käeö pwe repwe töötä wón ewe waa pwe repwe akkomwoló mwan epeek ewe nóóm, nge I epwe mwo emwirimwiraló ekkewe aramas. 23Iwe, lupwen a wes le emwirimwiraló ekkewe pwiin aramas, a feittä wón ewe chuuk I chök wón an pwe epwe iótek. A tori lefääf nge I a äkkälämönüló chök. 24Nge lón ei ótun, ewe waa a fen toowaw seni fönü, pün a tik lukalapen mataw, nge ewe waa a fókkun weires lón ewe nóó, pwokiten ewe äsäpwääl mi pöchökkül a ngusiti.

25Iwe, ina epwe le kulok ulungat ünimweirän nge Jesus a fätäleló reer wón ewe mataw. 26Lupwen ekkewe chón käeö ra küna Jesus an fätäl wón ewe säät, ra nuokkus o apasa: “Emön önü ei.” Iwe, ra pwupwuchöör pwokiten ar nuokkus.

27Nge Jesus a mwittir le kapas ngeniir o apasa: “Öüpwe apilükülük pün Ngang ei. Öüsap nuokkus.”

28Peter a pölüweni I o apasa: “Samol, ika pwe fókkun en na; iwe, kopwe üreniei pwe üpwe feiliwow reemw wón ei säät.”

29Iwe Jesus a apasa: “Kopwe feitto.” Iwe, Peter a töötiw me wón ewe waa o fätäleló wón ewe säät pwe epwe feilló ren Jesus. 30Nge lupwen Peter a nengeni pöchökkülen ewe äsäpwääl, a nuokkus; iwe, a poputä le koketiw. Iwe, a pwuchörütä o apasa: “Samol, kopwe chimanüwei!”

31Jesus a mwittir eitieló pöün o turufi Peter, nge a apasa ngeni i: “Pwata ina me lükülük kisikisum. Pwata ka tipemwaramwar?”

32Iwe, lupwen ra töötä wón ewe waa, ewe äsäpwääl a lüwaló. 33Mwirin, chókewe mi nóm wón ewe waa ra feitto fel ngeni Jesus o apasa: “Enlet, fókkun en ewe Nöün Kot.”

Chómmóng aramas mi attapa Jesus ra chikar(Mark 6:53-56)

34Iwe, lupwen ra sääiló epeek ewe nóóm, ra tori ewe fönü Kennesaret. 35Nge lupwen ekkewe aramas lón ewe leeni ra esilla Jesus, ra esilesileló poraus ngeni chón leemelen unusen ewe kinikin. Iwe, ra uweato ren Jesus ekkewe mi samwaw meinisin. 36Ra tungór ngeni Jesus pwe repwe chök attapa lepwülün üfan we. Iwe, iir meinisin ekkewe mi attapa üfan we ra chikaratä.

Limengaw a toowu seni lón letip(Mark 7:1-23)

15 Mwirin, ekkóch ekkewe Farisi me ekkewe sensen öllükün lamalam seni Jerusalem ra feilló ren Jesus o apasa: 2“Pwata noum kewe chón käeö ra pwurätiw än ach kewe leewo kewe öörüni? Pün resap öpwönüwetä ewe öörüni fäniten töttöl paaw me mwen ar repwe mwöngö.”

3Iwe, Jesus a pölüweni o üreniir: “Nge pwata chök pwal ämi öüwa pwurätiw ewe öllükün Kot fänäsengesin ämi kana öörüni? 4Pün Kot a öllük o apasa: ‘Kopwe asamolu semom me inom’ pwal ‘Iö a kapas mi ngaw ren saman ika inan, i epwe ninniló.’a 5Nge ämi öüwa apasa: ‘Emön naaw epwe chök üreni saman ika inan: minne a wor reei itä üpwe ngenuk pwe älillisum merei, nge üwa fen fangaló ngeni Kot. 6Iwe, ese pwal lamwot an epwe asamolu saman ika inan.’ Iei usun meet ämi öüwa föri pwe öüwa öüchcheani ämi kewe öörüni lap seni än Kot öllük. 7Ämi chón manaweni manawen likotupwutup! A fókkun pwüng minne Isaiah a oosuni usumi lupwen a apasa:

8“Ekkeei aramas ra chök meseniaw ngeniei pün ra arap ngeniei ren kapasen awer chök o ra asamoluei ren tinnawer chök, nge letiper a toowaw seniei. 9“A lamwot mwääl ar fel ngeniei pün ra esikula förien aramas kewe öllük pwe ekkesiwilin äi kewe käit ngeniir.’ ”b

10Lupwen Jesus a köörato ren ekkewe pwiin aramas, a üreniir: “Öüpwe öüseling o weweiti:

11Esap meet a tolong me lón aaw a elimengawa emön aramas pwe meet a toowu seni lón ewe aaw iei meet a elimengawa emön aramas.”

12Mwirin, nöün kewe chón käeö ra feitto ren o üreni: “Ka silei pwe a fön letipen ekkewe Farisi lupwen ra rong óm kewe kapas?”

13Nge Jesus a pölüweni o apasa: “Iteiten irä Semei we lón läng esap fótukätiw, epwe wiiwitä.

14“Öü chök likitireló. Iir chón emmwen mi mesechuun ra emmweni ekkewe mi mesechuun. Are emön mi mesechuun epwe emmweni pwal emön mi mesechuun, iir me rüömön repwe turulong lón ew warawar.”

15Mwirin, Peter a pölüweni o üreni Jesus: “Kopwe äwewei meet wewen ei porausen äwewe ka aporausa ngeni keem usun än aramas resap limengaw ren meet ra eni.”

16Iwe, Jesus a apasa: “Pwal ämi mwo nge öüsap pwal weweiti ewe porausen äwewe? 17Öüsap mwo weweiti pwe mwöngö mi tolong me lón ewe aaw a feillóng lón lelukach; iwe, a toowu seni inisich. 18Nge ekkewe kapas mi ngaw ra toowu seni lón aaw mi feitto seni lón letip mi ngaw; iwe, ikkana meet ra elimengawa ewe aramas mi apasa kewe kapas. 19Pün a pop seni lón letip ekkewe ekiek mi ngaw, nimanaw, lisowu, ekkewe pwal ekkóch sókkun föfförün lisowu, soolä, kapasen pwärätä mi chofona me kapasen eitengaw. 20Ikkei ekkeei mettóch ra elimengawa emön aramas. Än emön aramas mwöngö nge esap tölü pöün, esap limengaw ren, esap pwal föri pwe esap tiw meren Kot.”

Emön fiin Sentail a feiöch ren an lükü (Mark 7:24-30)

21Mwirin, Jesus a feilló seni ikeweia o a feilló lón ewe kinikinin Tayer me Sidon. 22Iwe, emön fiin Kanaan seni ena kinikin a feitto ren Jesus. A poputä le pwuchöör o apasa: “Äi Samol, Nöün David, kopwe ümöümöch ngeniei. Neii we nengngin a fókkun riäfföw pün önüngaw ra wääni.”

23Nge Jesus esap pölüweni ngeni neminewe ew kapas. Iwe, nöün kewe chón käeö ra feitto o tungór maamaw ngeni I o apasa: “Kopwe tiinaló neminewe pün i a pwal pwuchörüto me mwiriim.”

24Mwirin, Jesus a pölüweni o apasa ngeni ewe fefin: “Ngang üwa ökkünöto pwe üpwe chök älisi ekkewe chón Israel, iir nöün Kot kewe siip mi mwälecheló, nge sap ekkewe Sentail.”

25Mwirin, neminewe a feitto, a chappetiw mwen Jesus o apasa: “Samol, kopwe kan älisiei.”

26Nge Jesus a pölüweni o apasa ngeni neminewe: “Esap öch än emön epwe angei enen nöün semiriit pilawa o otur ngeni ekkewe kolaak.”

27Iwe neminewe a pölüweni o apasa: “Ewer, Samol, mei pwüng, nge ekkewe mwo kükkün kolaak nge ra kan äni ekkewe mworomworen mwöngö mi mworetiw seni än ar kewe masta chepel.”

28Mwirin Jesus a pölüweni neminewe o üreni:“Enan fefin, óm lüküw a wätte! Epwe fis ngenuk usun minne ka mochen.” Iwe, lón ewe chök ótun, nöün neminewe we nengngin a chikaratä.

Jesus a echikaratä chómmóng aramas

29Jesus a feilló seni ikeweia, nge a chök fätäleló arun ewe nóómwun Kalili. Iwe, a feittä wón ewe chuuk o móttiw. 30Iwe, chómmóng aramas ra feitto ren Jesus, nge ra emmwenato ekkewe mi pecheemä, mi mesechuun, mi awemwöch, mi mwök me chómmóng mi samwaw o ra akkóóneeretiw ünükkün pecheen. Iwe, I a echikareretä meinisin. 31Iwe, ekkewe pwiin aramas ra fókkun mwaar lupwen ra küna pwe ekkewe mi awemwöch ra tongeni kapas, ekkewe mi mwök ra öchchüsäfäl, ekkewe mi pecheemä ra fätäl, me ekkewe mi mesechuun ra küna mweer. Iwe, ra elingaló ewe Koten Israel.

Jesus a amwöngöni rüwänü ngöröw aramas(Mark 8:1-10)

32Jesus a köörato ren nöün kewe chón käeö o ürä: “Ngang üwa tongei ekkeei pwiin aramas pwokiten iei ra nónnóm reei lón ükükün ülüngät rän nge esap wor minne ra äni. Iwe, üsap mochen pwe üpwe tiinireló lón ar echik pwe rete kan apwangapwangeló me wón aal.”

33Mwirin, ekkewe chón käeö ra pölüweni o apasa ngeni Jesus: “Iwe ia äm äipwe küüt me ie mwöngö me lón ei fönüapö an epwe naaf ngeni ekkeei chómmóngun aramas ar repwe mwöngö o mötüló?”

34Iwe, Jesus a eisiniir: “Fiteföw kana pilawa mi wor reemi?” Nge ra ürä: “A wor füüföw pilawa me ekkóch kükkün iik.”

35Ina popun Jesus a üreni ekkewe pwiin aramas pwe repwe móttiw lepwül. 36Iwe, Jesus a angei ekkewe füüföw pilawa me ekkewe iik. Iwe, a iótekin kilisou ngeni Kot fäniten ekkewe mwöngö. Mwirin, a kinikkisiiretiw o a eiti ngeni nöün kewe chón käeö. Iwe, nöün kewe chón käeö ra wisen eineti ngeni ekkewe pwiin aramas. 37Iir meinisin ra mwöngö o mötüló. Iwe, ra amasowa fisu chüük mi uretä ren ekkewe lussun kinikinin mwöngö. 38Üküükün chokewe mi mwöngö lón ewe ränin, rüwänü ngöröw mwän chök, nge rese pwal älleani ekkewe fefin me semiriit. 39Iwe, Jesus a emwririmwiraló ekkewe pwiin aramas; mwirin, a töötä wón efóch waa o a sääiló epeek ewe nóómw ngeni ewe fönü Makadan.

Weweiti ekkewe esissilen ewe fansoun (Mark 8:11-13; Luke 12:54-56)

16 Lón ew ränin, ekkewe Farisi me ekkewe Sadusi ra feitto ren Jesus pwe repwe sótuni I. Iei minne ra üreni pwe epwe pwääri ngeniir och esissil seni läng.

2Nge I a pölüweni o üreniir: “Lupwen a tori lekuniólupwin, nge a ölüparapar fän läng; iwe, öüwa apasa, ‘Epwe ränööch lesor pün iei e ölüparapar fän läng’. 3Nge ika a ölüparapar fän läng o kuchuuchu lesossor; iwe, öüwa apasa, ‘Epwe räningaw ikenäi pün iei e ölüpar fän läng o kuchuuchu’. Ämi öüwa manaweni ewe manawen likotupwutup! Öüwa sileöchüw usun ämi öüpwe weweiti mesemesen fän läng, nge öüsap tongeni weweiti ekkewe esissillen lón ekkeei fansoun. 4Ew pilóón aramas mi föfföringaw me atai pwonen lefiler me Kot, usun kana chón lisowu mi atai ar pwonen öpwüpwülü, ra kütta och esissil, nge esap wor och esissil repwe küna, chiilón chök ewe esissilen Jonah.” Mwirin, Jesus a likitireló o a feilló seniir.

Öüpwe äfälli kemi ren än ekkewe Farisi me ekkewe Sadusi afalafal mi mwäl a wewe ngeni iis (Mark 8:14-21)

5Lupwen nöün Jesus kewe chón käeö ra wareiti epeek ewe nóóm, ra möllukaló ar repwe uwoow ener pilawa. 6Iwe, Jesus a üreniir: “Öüpwe tümwünü kemi o äfälli kemi ren ewe iisin ekkewe Farisi me ekkewe Sadusi.”

7Iwe, ekkewe chón käeö ra poputä le kapas fengen lefiler o apasa: “I a apasa ei pwokiten ach sisap uwoow pilawa?”

8Nge Jesus mi silei meet ra kapas fengen usun, ina popun a apasa ngeniir: “Pwata ina me kisikiisin ämi lükü? Pwata öüwa kapas fengen lefilemi fäniten ämi öüsap uwoow pilawa? 9Öüsap mwo weweiti usun tori iei? Öüsap chechchemeni usun ekkewe limeföü pilawa Ngang üwa amwöngöni ngeni ekkewe limu ngöröw aramas, nge fitu chükün mwöngö öüwa amasowa ren lussur? 10Öüsap pwal chechchemeni usun ekkewe füüföw pilawa Ngang üwa amwöngöni ngeni ekkewe rüwänü ngöröw aramas, nge fitu chükün mwöngö mi wätte öüwa amasowa ren lussur? 11Pwata öüsap weweiti pwe Ngang üsap kapas ngeni kemi usun pilawa ika iis? Nge Ngang üwa apasa pwe öüpwe äfälli kemi ren än ekkewe Farisi me ekkewe Sadusi afalafal mi mwäl mi wewe ngeni iis.” 12Mwirin, ra weweiti pwe I esap ürä pwe repwe äfällir fänäsengesin ewe iis lón pilawa, pwe ren än ekkewe Farisi me Sadusi afalafal.

Peter a pwärätä pwe Jesus ewe Kraist(Mark 8:27-30; Luke 9:18-20)

13Lupwen Jesus a feilló lón ewe kinikinin Seserea Filippai, a eisini nöün kewe chón käeö: “Meet aramas re kan apasa usi, Ngang ei Nöün Aramas? Re kan ürä pwe Ngang iö?”

14Iwe, ra apasa: “Ekkóch re kan apasa pwe en John, ewe Soupapatais, ekkóch re kan apasa pwe en Elijah, pwal ekkóch re kan apasa pwe en Jeremiah ika emön leiin ekkewe soufós.”

15Mwirin, I a esiniir: “Nge ämi, öüwa apasa pwe Ngang iö?”

16Simon Peter a pölüweni: “En ewe Kraist, Nöün ewe Kot mi manaw.”

17Iwe, Jesus a üreni Peter: “Feiöchchum, Simon nöün Jonah pwokiten Semei we mi nóm läng a pwääri ngenuk ei, nge en kosap käeö seni emön aramas. 18Iwe iei, Ngang üpwe ürenuk pwe en Peter, nge Ngang üpwe öüüwetä äi we mwichefel wón ei achaw. Iwe, manamanen ekkewe asamen ewe leenien mäló resap tongeni repwe okkufu. 19Ngang üpwe ngenuk ekkewe kiien ewe mwüün läng. Iwe, minne en kopwe fööti me wón fönüfan, epwe pwal fööfö me wón läng. Nge minne en kopwe epichi me wón fönüfan, epwe pwal kepich me lón läng.” 20Mwirin, a öllük ngeni nöün kewe chón käeö pwe resap üreni emön pwe I ewe Kraist.

Jesus a oosuni an epwe mäló me manawsäfäl(Mark 8:31-33; Luke 9:21,22)

21Seni lón ena fansoun, Jesus a poputä le pwääri ngeni nöün kewe chón käeö pwe I epwe chök fókkun feittä Jerusalem o tolong lón riäfföw ren chómmóng mettóch seni ekkewe souakkomwen leiin aramas me ekkewe samolun souasór me ekkewe sensen öllükün lamalam. I epwe ninniiló, nge epwe manawsäfäl lón ewe öülüngätin rän.

22Mwirin, Peter a eweinaló Jesus ekis toowaw seni chiener kewe; iwe, a poputä le öpwüngü Jesus o apasa: “Samol, esap fókkun tüfich. Esap fókkun fis ei sókkun ngenuk!”

23Iwe, Jesus a kul seni Peter nge a üreni: “Kopwe süüló seniei, Satan! En ka och leenien chepetek ngeniei, pün kosap ekieki usun ekkewe mettóch Kot a öüchcheani pwe ka ekieki usun ekkewe mettóch aramas ra öüchcheani.”

Usun mwärei iräpenges(Mark 8:34-9:1; Luke 9:23-27)

24Mwirin, Jesus a üreni nöün kewe chón käeö: “Are emön a mochen pwe epwe tapweto mwiri; iwe, epwe pöllüküweló öüchchean ekiekin pwisin manawan, epwe mwärei an iräpenges o tapweto mwiri. 25Pün iö a mochen an epwe kütta nónnómöchün pwisin manawan; iwe, epwe pöüt seni. Nge iö a pöllüküweló öüchchean ekiekin manawan fänäsengesi, epwe küna ewe enletin manaw. 26Pün epwe meet lamwotan ngeni emön aramas are epwe fönüeni unusen fönüfan nge a pöütüló seni manawen ngünün? Are meet emön aramas epwe tongeni fangeló pwe ekkesiwilin manawen ngünün? 27Pün lupwen ewe Nöün Aramas epwe wareto lón lingen Saman, fitifengen me nöün kewe chón läng, mwirin, I epwe ngeni emön me emön aramas liwinin, alóngólóng wón en me an föfför. 28Enlet Ngang üpwe üreni kemi: Mi wor ekkóch ekkeei mi ükkü ikeei resap mäló tori ar repwe künaei Ngang ewe Nöün Aramas äi üpwe wareto lón mwüüi.”

Jesus a wililó me wón ewe chuuk(Mark 9:2-13; Luke 9:28-36)

17Mwirin wonu rän, Jesus a eweina Peter chök me ekkewe rüömön pwiipwi, James me John o eweineretä wón ew chuuk mi tekia. 2Iwe, lupwen ekkewe mwän ra nennengeni Jesus, a wililó lapalapen wón inisin me mweer. Wón mesan a saramaram usun chök ewe akkar, nge üfan kewe ra pwecheló o ra usun chök molupolupen saram. 3Lón na ótun, Moses me Elijah ra pwää ngeniir, nge ra kapas ngeni Jesus.

4Mwirin, Peter a üreni Jesus: “Samol, a öch pwe sipwe chök nónnóm ikeei. Are ka mochen; iwe, ngang üpwe öüüwetä ülüngät likachooch. Ew fänitom, ew fäniten Moses, ew fäniten Elijah.”

5Nge lupwen an chüen chök kakapas, ew kuchu mi saramaram a pwölüreló. Iwe, och möngüüngü a möngüüngüwu seni lón ewe kuchu o apasa: “Iei i Neii we mi ächengicheng. Ngang üwa unusen pwapwa ren. Öüpwe öüseling ngeni I.”

6Iwe, lupwen ekkewe chón käeö ra rong ei, ra nuokkus o ra chappetiw lepwül. 7Nge Jesus a feitto reer, a attaper o apasa: “Öüpwe pwäätä, öüsap nuokkus.” 8Lupwen ra netä, esap chüen wor emön ra küna pwe Jesus chök.

9Iwe, lupwen ra feffeitiw seni wón ewe chuuk, Jesus a öllük ngeniir o apasa: “Öüsap aporausa ngeni emön minne öüwa küna tori ewe fansoun Ngang ewe Nöün Aramas üpwe manawsäfäl seni mäló.”

10Iwe, nöün kewe chón käeö ra eisini I: “Pwata chök ekkewe sensen öllükün lamalam re apasa pwe Elijah epwe akkomw wareto?”

11Iwe, Jesus a pölüweni o apasa: “Mi pwüng, Elijah epwe akkomw wareto pwe epwe akkóótaöchüw mettóch meinisin. 12Nge Ngang üpwe üreni kemi pwe Elijah a fen i war, nge resap silleni. Ekkewe aramas ra chök föri ngeni i ese lifilifil meet ra mochen. Iei popun, epwe chök pwal ina usun rei Ngang ewe Nöün Aramas pün repwe pwal eriäfföüei o niieiló.” 13Mwirin, ekkewe chón käeö ra weweiti pwe I a kapas ngeniir usun John, ewe Soupapatais.

Jesus a echikaratä emön äät a wor emön önüngaw mi wääni(Mark 9:14-29; Luke 9:37-43a)

14Lupwen ra liwinitiw seni wón ewe chuuk o feittiw ren ewe mwichen aramas, emön mwän a feitto ren Jesus, a fótopwäsukutiw me mwan o apasa: 15“Samol, kose mochen kopwe ümöümöch ngeni neii we äät, pwokiten i emön mi üri mään kawakaw, nge a fókkun wätte an riäfföü. Pün fän ekkóch a turulong lón ekkei ika lón kólik. 16Iwe ngang üwa fen uwato i ren noum kewe chón käeö, nge resap tongeni echikarätä.”

17Mwirin, Jesus a pölüweni o apasa: “Ämi ew pilóón aramas mi lükülükümang o tipeförea. Epwe ifa langattamen fansoun äi üpwe chök nónnóm ngeni kemi? Epwe ifa langattamen äi üpwe engngiló ngeni kemi? Öüpwe uwato ewe äät rei ikeei.” 18Iwe, Jesus a öpwüngü ewe önüngaw; iwe, a toowu seni ewe äät. Iwe, lón chök ewe ótun ewe äät a chikaratä.

19Mwirin, ekkewe chón käeö ra feitto ren Jesus le mwónómwön chök o apasa: “Pwata äm äisap tongeni ösüüeló ewe önüngaw?” 20Nge Jesus a üreniir: “Pwokiten a kisikiis ämi lüküw. Pün enlet Ngang üpwe üreni kemi pwe are epwe wor ämi lüküw epwe usun nönnöön eföü föün ewe irä mustard; iwe, öüwa tongeni üreni ei chuuk, ‘Kopwe mwöküt seni ikeei o mwökütüló ikenan’; iwe, epwe chök tongeni mwöküt. Esap wor och minne esap tüfich ngeni kemi. 21Iwe, nge ei sókkun önüngaw esap tongeni an epwe toowu, chiilón chök a tongeni ren iótek me öchüün.”

Jesus a pwal kapas säfäl usun an epwe mäló me manawsäfäl(Mark 9:30-32; Luke 9:43b-45)

22Iwe, lupwen Jesus me nöün kewe chón käeö ra nóm fengen lón Kalili, Jesus a üreniir: “Iei a chök arapakkan fansoun än emön epwe afangamäelong ewe Nöün Aramas lón pöün aramas. 23Repwe niieló I, nge mwirin öülüngätin rän I epwe manawsäfälitä.” Iwe, letipen ekkewe chón käeö a uren lólilen.

24Iwe, lupwen Jesus me nöün kewe chón käeö ra tori Kapernaum, ekkewe chón ioni ewe takises fäniten ewe imwenfel ra feitto ren Peter o ürä: “Nöümi na sense mi kan mömmönätiw an takises fäniten ewe imwenfel?”

25Nge Peter a apasa: “Ewer.” Mwirin, Peter a tolong lón ewe imw pwe epwe kapas ngeni Jesus usun minne ekkewe chón ioni takises ra apasa. Nge me mwen än Peter epwe kapas, Jesus a akkomw le kapas ngeni i o eisini: “Meet ka ekieki, Simon? Ekkewe kingen fönüfan ra angei seni iön ar takisesin pisek me ar takises? Ra angei seni pwisin nöür kana ika seni chón ekis?”

26Peter a pölüweni o apasa: “Ra angei seni ekkewe chón ekis.” Jesus a üreni: “Iwe, wewen pwe ekkewe naaw rese kan wisen pwüngütiw ar takises. 27Iwe, inamwo nge pwokiten sisap mochen föri minne epwe fön letipeer ren, kopwe feilló ren ewe nóómw pwe kopwe efief. Kopwe angei äkkäemönün efiiom iik, kopwe ammasaló awan; iwe, ina kopwe küna eföü föün mooni silifer, üküükün takisesin rüwömön aramas. Iwe, kopwe angei na mooni o ngeniir pwe ina äi me óm takises.”

Iö e lap seni meinisin me lón ewe mwüün läng(Mark 9:33-37; Luke 9:46-48)

18Lón ena fansoun, ekkewe chón käeö ra feitto ren Jesus o apasa: “Iö a lap seni meinisin me lón ewe mwüün läng?”

2Mwirin, Jesus a köörato emön kükkün semiriit ren; iwe, a anómwu i lefiler, 3o apasa: “Enlet Ngang üpwe üreni kemi pwe are öüsap kul seni ämi tipis o wiliti lapalapen manawen kükkün semiriit; iwe, öüsap tongeni tolong lón ewe mwüün läng. 4Iei minne, iö a etekisónätiw pwisin i usun ei kükkün semiriit, i epwe lap seni meinisin me lón ewe mwüün läng. 5Iö a etiwa emön kükkün semiriit usun ei lón itei, i a etiwaei.

Än Jesus kapasen fön fäniten leenien sóssótun tipis(Mark 9:42-48; Luke 17:1,2)

6“Are emön epwe popuw än emön me leiin ekkeei kükkün mi lüküei an epwe tipis; iwe, epwe fen mwirinnö ngeni ena aramas are eföü föün fööiir mi chow epwe fööfötä fän üwan o koturutiw lemataw pwe epwe kokoló. 7Alólilenin feiengawen fönüfan pwokiten a awora ekkewe leenien sóssótun tipis. Pün esap mwäl seni an epwe chök wor ekkeei leenien sóssótun tipis, nge alólilenin feiengawen ena aramas mi popuw ekkewe leenien sóssótun tipis. 8Are pöum ika pecheemw epwe popuw ngenuk óm kopwe tipis; iwe, kopwe pöküweló o otur senuk. Mi fen mwirinnö óm kopwe ter le tolong lón manaw lap seni óm kopwe koturulong lón ewe ekkei ese kun nge mi ruofóch pöum ika rüwofóch pecheemw. 9Iwe, are mesom epwe eselipato óm kopwe tipis; iwe, kopwe olusawu o otur senuk. Mi fen mwirinnö óm kopwe tolong lón manaw nge eföü chök mesom lap seni an epwe rüöföü mesom nge kopwe koturulong lón pwulopwulen ekkein ewe hell.

Ewe porausen äwewe usun siip mi mwälecheló(Luke 15:3-7)

10“Öüpwe äfälli kemi pwe öüsap turunufasei emön me leiin ekkeei kükkün, pün Ngang üpwe üreni kemi pwe mi wor nöür kewe chón läng mi nóm läng ra chök ókkófóta le nengeni wón mesen Semei we lón läng. 11Pün ewe Nöün Aramas a feitto pwe epwe kütta o amanawa minne mi mwälecheló.

12“Meet öüwa ekieki? Are a wor ipwükü siip nöün emön chón masen siip, nge emön me leiir a mwälecheló. Ifa usun, i esap likitaló ekkewe tiwe me tiwemön wón ekkewe kükkün chuuk pwe epwe feilló o kütta feili ewe emön mi mwälecheló? 13Iwe, are epwe küna, enlet Ngang üpwe üreni kemi pwe epwe fókkun pwapwa ren ewe emön siip lap seni ekkewe tiwe me tiwemön siip resap mwälecheló. 14Ina chök pwal usun, pün esap letipen Semei we mi nóm läng pwe emön me leiin ekkeei kükkün epwe pöütmwäliló.

Usun ach sipwe älisi emön pwiich mi tipis

15“Iwe, are pwiimw a tipis ngenuk, kopwe feilló ren o pwääri ngeni minne i a ääni mwäl, ämi rüömön chök fengen lefilemi le mwónómwón. Are epwe öüseling ngenuk; iwe, ka liäpeni säfäli pwiimw. 16Nge are esap mochen öüseling ngenuk;iwe, kopwe eweina emön ika rüömön repwe fituk o kopwe liwinsäfäliló ren. ‘Pün iteiten kapas meinisin epwe tongeni ölükülük ren än rüömön ika ülümön kapasen pwärätä.’a 17Nge are ätewe esap pwal mochen öüseling ngeniir; iwe, kopwe le esile ngeni mwichefel meet mi fis. Nge are ese pwal mochen öüseling ngeni mwichefel; iwe, kopwe le anomwu i lón tettelin emön chón lükün mereemw ika emön chón ioni takises.

18“Enlet Ngang üpwe üreni kemi pwe minne ämi öüwa fööti me wón fönüfan, a fen pwal fööfö me lón läng. Nge minne öüwa epichaló me wón fönüfan, a fen pwal kepich me lón läng.

19“Iwe, Ngang üpwe pwal üreni kemi pwe are rüömöm leiimi ra tipeew fengen me wón fönüfan usun och mettóch ar repwe tungór; iwe, epwe fis ngeniir seni Semei we lón läng. 20Pün iaan rüömön ika ülümön ra chufengen ia lón itei, Ngang üwa nónnóm leiir ikenan.”

Ewe fós mwönünnür usun ewe chón angang ese mochen omwusomwus

21Mwirin, Peter a feitto ren Jesus o apasa: “Samol, epwe fän fitu än emön epwe tipis ngeniei, nge ngang üpwe omwusaló tipisin? Epwe tori fän fisuw?”

22Nge Jesus a üreni Peter: “Ngang üsap ürenuk pwe epwe fän fisu, pwe epwe fiik fän fisuw.

23“Iei minne, ewe mwüün läng a wewe ngeni emön king a mochen epwe atawei le öpwüngaló ewe angangen afförün liwinimang än nöün kewe amanaw ngeni. 24Lupwen a poputa le föri ei angangen afförün liwinimang, ra emwmwenato ren emön mi liwinimang ngeni i engol ngöröü talent. 25Nge pwokiten ätewe esap tongeni omwusätiw ei üküükün liwinimang, ewe masta a öllük pwe repwe amöömöló i fiti fengen me pwülüwan me nöün kana me pisekin meinisin pwe epwe komwus ngeni an we liwinimang.

26“Iei minne, ewe amanaw a chappetiw me mwen ewe masta o apasa: ‘Masta, kose kan mochen kopwe ekis engngiló ngeniei, nge ngang üpwe fókkun omwusa ngenuk unusen äi we liwinimang.’ 27Mwirin, a mwökütüküt lón letipen ewe masta ren an tongei ewe amanaw. Iwe, a angasaló ätewe o omwusa seni an we liwinimang.

28“Nge lupwen ewe amanaw a feilló a küna emön chienan kewe amanaw mi wor an liwinimang ngeni i ipwükü denarii. Iwe, a turufi chienan we, a fiei chioran o üreni: ‘Kopwe chök mwittir omwusa ngeniei óm we liwinimang.’

29“Iwe, chienan we amanaw a chappetiw lepwül órun pecheen ätewe, a tungór maamaw ngeni o apasa: ‘Kose kan mochen kopwe ekis engngiló ngeniei; ngang üpwe omwusa ngenuk unusen äi we liwinimang.’

30“Nge ätewe esap mochen. A fen feilló o oturalong chienan we amanaw lón kalapwuus tori an epwe tongeni omwusatiw an we liwinimang. 31Iwe, lupwen chiener kewe pwal ekkóch amanaw ra küna meet a fis, ra fókkun letipengaw. Iwe, ra feilló ren ar we masta o üreni i meinisin usun meet a fis.

32“Mwirin, ewe masta a köörato nöün we amanaw o üreni: ‘En emön chón angang mi fókkun kirikiringaw. Ngang üwa omwusa senuk unusen minne ka ääni liwinimang ngeniei pwokiten ka tungór maamaw ngeniei. 33Pwata kosap pwal kirekiröch ngeni chienom we amanaw usun chök ngang üwa kirekiröch ngenuk?’ 34An we masta a fókkun soong. Iwe, a oturalong ätewe lepöün ekkewe chón eriäfföü lón kalapwuus tori an epwe tongeni omwusa meinisin minne a ääni liwinimang.

35“Iwe, epwe iei usun minne Semei we lón läng epwe pwal föri ngeni emön me emön leiimi are esap omusaló tipisin pwiin me lón letipan.”

19 Lupwen Jesus a wes le apasatä ekkeei kapas, a feilló seni Kalili o a feitto ngeni lón kinikinin ewe fönü Judea peekilón Jordan. 2Iwe, chómmóng aramas ra tapweló mwirin ikenan, nge I a echikarätä ekkewe mi samwaw me leiir.

Än Jesus afalafal usun mwüfesenin pwüpwülü(Mark 10:1-12)

3Iwe, ekkóch Farisi ra feitto ren Jesus pün ra ekiekin sótuni I. Iwe, ra üreni Jesus: “Mi mwüümwütä än emön mwän epwe mwüü seni pwülüwan ren ese lifilifil meet popun?”

4Nge Jesus a pölüweni o apasa: “Öüsap mwo äkkälleani ewe wokisin seni lón ekkewe taropwe mi pin? A makketiw lón pwe seni lepoputän, ‘Kot ewe Chón Föri aramas a föriir emön mwän me emön fefin.’ 5Iwe, a apasa: ‘Iei minne, emön mwän epwe likitaló saman me inan o pach ngeni pwülüwan; iwe, ekkewe rüömön repwe wiliti ew chök fituk’.a 6Iwe, pwokiten resap chüen rüömön nge i ra ew chök fituk, iei minne, esap wor emön epwe tongeni äimwüfeseniir, pün Kot a apacha fengeniir.”

7Iwe, ra apasa ngeni Jesus: “Nge pwata chök Moses a öllük pwe ewe mwän epwe chök ngeni pwülüwan we ewe taropwen mwüüfesen, mwirin, i epwe tiinaló pwülüwan we?”

8Nge Jesus a üreniir: “Moses a mwüütätä ngeni kemi ämi öüpwe mwüü seni pwülüwemi pwokiten öüwa fókkun tipe pöchökkül. Nge esap iei usun meet Kot a ekieki seni lepoputän. 9Iwe, nge Ngang üpwe üreni kemi pwe are emön mwän epwe mwüü seni pwülüwan nge a pwülüweni pwal emön; iwe, i a tipisin lisowu, chiilón chök are neminewe a kirikiringaw le föri sókkun föfförün lisowu. Nge are emön mwän a pwülüweni emön fefin mi mwüü seni pwülüwan, ätewe a tipisin lisowu.”

10Iwe, nöün Jesus kewe chón käeö ra apasa ngeni: “Are epwe iei usun pwüngün lefilen emön mwän me pwülüwan; iwe, men fen mwirinnö an esap wor epwe pwüpwülü.”

11Nge Jesus a üreniir: “Sap aramas meinisin ra etiwa ei kapas, nge a chök fänäsengesin chókana ei kapas a weneitiir pün Kot a älisiir. 12Pün mi wor ekkóch mwän resap tongeni pwüpwülü pwokiten ina chök usur seni ar upwutiw seni inelapeer. Mi pwal wor ekkóch mwän ra för ar resap tongeni mochen pwüpwülü, nge ekkóch ra pwisin filätä pwe resap pwüpwülü fänäsengesin ar repwe angang ngeni ewe mwüün läng. Iö a tongeni etiwa ei kapas; iwe epwe etiwa.”

Jesus a efeiöchüw ekkewe kükkün semiriit (Mark 10:13-16; Luke 18:15-17)

13Mwirin, ekkóch aramas ra uwato ren Jesus nöür kewe kükkün semiriit pwe I epwe isettä pöün wór o iótek fäniter, nge nöün Jesus kewe chón käeö ra üreniir pwe resap aosukosuka.

14Nge Jesus a apasa: “Öüpwe mwüüt ngeni ekkewe kükkün semiriit pwe repwe feitto rei, nge öüsap eppetiir, pün ekkeei sókkun ikkeiir chón ewe mwüün läng.” 15Iwe, Jesus a isettä pöün kana wór o efeiöchüür. Mwirin, a feilló seni ikeweia.

Ewe nöüwis ölüwöl mi pisekisek(Mark 10:17-22; Luke 18:18-23)

16Nengeni, a wor emön mwän a feitto ren Jesus o üreni:“Sense mi mwirinnö, meet mettóch mi mwirinnö ngang üpwe föri pwe üpwe ääni manaw esemwüch?”

17Iwe, Jesus a üreni ätewe: “Pwata ka eisiniei usun meet mi mwirinnö. Mi wor Emön chök a mwirinnö. Kot chök a mwirinnö. Nge pölüwen óm na kapas eiis, are ka mochen ääni ewe manaw ese mwüch; iwe, kopwe öpwönüetä ekkewe öllük.”

18Nge ätewe a üreni Jesus: “Menni öllük?” Iwe, Jesus a pölüweni o apasa: “ ‘Kosap nimanaw’, ‘Kosap lisowu’, ‘Kosap soolä’, ‘Kosap rikirik lón óm pwärätä’, 19‘Kopwe asamolu somom me inom’ me ‘Kopwe tongei chón órum usun chök óm pwisin tongeek’.”b

20Iwe, ewe ölüwöl a apasa ngeni Jesus: “Ngang üwa fen öpwönüetä ekkeei öllük meinisin seni chök le äti. Iwe, pwal meet ngang üpwe föri?”

21Jesus a üreni ätewe: “Are ka mochen epwe unus óm föfföröch, kopwe feilló o amöömöló pisekum meinisin. Iwe, kopwe liffang ngeni ekkewe mi wöwingaw moonian pün epwe wor óm iseis mi öüchchea lón läng. Mwirin, kopwe feitto o tapweto mwiri.”

22Nge lupwen ewe ölüwöl a rong ei kapas, a feilló fän an letipengaw, pün i emön mi fókkun chómmóng pisekin.

Usun pisek me ewe mwüün Kot(Mark 10:23-31; Luke 18:24-30)

23Mwirin, Jesus a üreni nöün kewe chón käeö: “Enlet Ngang üpwe üreni kemi pwe a fókkun weires än emön aramas mi pisekisek epwe tolong lón ewe mwüün läng. 24Üpwe pwal apasa säfäli ngeni kemi pwe efen mecheres än emön kamel epwe tolong lón pwangen efóch tikek lap seni än emön aramas mi pisekisek epwe tolong lón ewe mwüün Kot.”

25Lupwen nöün kewe chón käeö ra rong ei kapas, ra fókkun mäirü o apasa: “Iwe, iö chök epwe tongeni küna manaw?”

26Nge Jesus a newenewen ngeniir o üreniir: “Ei esap tüfich ren aramas, nge mettóch meinisin a tüfich ren Kot.”

27Mwirin, Peter a pölüweni o apasa ngeni I: “Nengeni, äm aia likitaló mettóch meinisin o tapweló mwirum. Pwokiten ei wewe, meet äm äipwe le angei?”

28Iwe, Jesus a pölüweni o apasa ngeni i: “Enlet Ngang üpwe apasa ngeni kemi pwe lón ewe fönüfan mi fö, lupwen Ngang ewe Nöün Aramas üpwe le móót wón äi we leenien móótun king mi ling lón mwüüi, ämi ekkana mi tapweto mwiri öüpwe pwal móót wón engol me ruu lenien móótun nemenem o öpwüngü chón ekkewe engol me ruu einangen Israel. 29Iwe, chókana meinisin mi likitaló imwer kana are pwiir are fefineer are semeer are ineer are pwülüweer are nöüür are fönüweer fänäsengesin itei, repwe angei liwiniir fän äkkäipwükü o repwe pwal ääni ewe manaw ese mwüch. 30Nge chómmóng mi akkomw repwe le kuukumwir, nge ekkewe mi kuukumwir repwe le fen akkomw.

Ewe porausen äwewe usun ekkewe chón angang lón ewe tännipin irän wain

20 “Pün ewe mwüün läng a wewe ngeni emön sóufönü a ukosossoor le feilló an epwe küüt nöün chón angang pwe repwe angang lón an we tännipin irän wain, nge epwe möönir. 2Mwirin an a wes le etipeew ngeni ekkewe repwe angang pwe epwe liwiniir wón eföü denarius lón ew rän, a tiinireló pwe repwe angang lón an we tännipin irän wain.

3“Ina epwe kulók tiuw lesosor, ätewe a pwal liwinsäfäliló lón ewe leenien amöömö o a küna ekkóch aramas ra chök ükküfeil nge esap wor minne ra föri. 4Iwe, a apasa ngeniir: ‘Pwal ämi öüpwe feilló o angang lón äi we tännipin irän wain, nge ngang üpwe ngeni kemi meet sókkun öükükün liiwin mi pwüng lesópwólón ewe rän.’ Iwe ra feilló. 5Iwe, ätewe a pwal feilló säfäl leólówas. Pwal mwirin, ina epwe kulók ülüngät a föri usun chök meet a föri me mwan. 6Iwe, ina epwe kulók limuw lekuniól, ätewe a feilló o küna ekkóch aramas ra ükküfeil nge esap wor minne ra föri. Iwe, a üreniir: ‘Pwata öüwa chök ükkü ikeei lón unusen ei rän nge esap wor minne öüwa föri?’

7“Iwe, ra apasa ngeni ewe soufönü: ‘Pwokiten esap wor emön a mochen mööni keem pwe epwe nöüni keem chón angang.’ Iwe, ewe soufönü a üreniir: ‘Pwal ämi öüpwe feilló fiti chókewe mi angang lón äi we tännipin irän wain, nge üpwe ngeni kemi meet sókkun liiwin mi pwüng.’

8“Iwe, lupwen a tori lefääf, ätewe minne an ewe tännipin irän wain a üreni nöün we chón nemeni chón angang: ‘Kopwe le köörato ekkewe chón angang o ngeniir liwinin ar angang. Kopwe poputä me wón ekkewe re kuukumwir le angang, feittiw tori ekkewe re akkomw.’

9“Lupwen chókewe mi poputa le angang kulók limuw ra angei liwiniir, emön me emön leiir a angei ew denarius, iei ükükün liwinin emön chón angang lón unusen ew rän. 10Nge lupwen chókewe mi akkomw poputä le angang ra feitto pwe repwe angei liwiniir, ra ekieki pwe repwe angei wätte seni ekkewe ekkóch. Nge emön me emön leiir a angei usun pwal chök iir. Emön nge ew denarius, ükükün liwinin emön lón unusen ew rän. 11Lupwen ra angei liwiniir kewe, ra lal ngeni ewe soufönü. 12Ra apasa: ‘Ekkewe mwän mi kuukumwir le angang, ra angang ew chök awa, nge en ka chök alöllöppöküw liwiniir me liwiniim. Nge äm aia ääni choun ewe angang me nóm fän pwichikkar lón unusen ewe rän.’

13“Nge ewe soufönü a pölüweni o apasa ngeni emön me leiir: ‘Pwiipwi, ngang üsap föri och mi mwäl ngenuk. Ifa usun, kosap tipeew ngeni äi we ürenuk pwe üpwe ngenuk eföü denarius pwe liwinum lón ew rän? 14Kopwe chök angei minne óm o feilló. Ngang üwa filätä pwe üpwe ngeni ewe chón angang mi kuukumwir le angang liwinin usun chök öüküükün minne üwa ngenuk. 15Ifa usun, esap mwüümwütä ngeniei äi üpwe föri minne üwa mochen wón meet minne pwisin äi? Ifa usun, en ka mese lólówó pwokiten ngang üwa fangafangöch?’

16“Iwe, epwe iei usun, pwe chómmóng mi fen akkomw iei, repwe le kuukumwir me mwirin, nge chókana mi kuukumwir iei repwe le fen akkomw me mwirin.”

Öülüngätin än Jesus oosuni usun an epwe mäló me manawsäfäl(Mark 10:32-34; Luke 18:31-34)

17Lupwen Jesus a feffeitä ngeni Jerusalem, a äimwueló ekkewe engol me rüömön chón käeö wón ar me wón ewe aal. Iwe, a üreniir: 18“Nengeni, lupwen sipwe tori Jerusalem, ina emön epwe afangamäi ewe Nöün Aramas ngeni ekkewe samolun souasor me ekkewe sensen öllükün lamalam. Iwe, iir repwe öpwüngaló pwe I epwe mäló. 19Mwirin, repwe atolonga I lepöün ekkewe Sentail pwe repwe turunufasei o wichi o iräpengesi I. Iwe, I epwe manawsäfälitä seni mäló lón ewe öülüngätin rän.”

Lap a feitto seni riäfföü me angang(Mark 10:35-45)

20Mwirin, inen nöün Zebedi kewe mwän a feitto ren Jesus, nge a emmwenato nöün kewe mwän. Iwe, neminewe a pwääraló an menin le fótopwäsukutiw pwe epwe tungórei Jesus och mettóch.

21Iwe, Jesus a eisini neminewe: “Meet ka mochen?” Iwe, neminewe a üreni Jesus: “Kopwe mwüütätä pwe neii keei rüömön mwän repwe móót ünükkum o wiseni wiis mi iteföüló lón mwuum, emön epwe nóm peliifichum, nge emön epwe nóm peliimööngum.”

22Nge Jesus a pölüweni o apasa ngeniir: “Ämi öüsap silei meet na öüwa tungór. Öüpwe tongeni ünümi masowen ewe kap ngang üpwe le ünümi o papatais ngeni ewe papatais ngang üpwe papatais ngeni?” Nge iir ra apasa ngeni Jesus: “Äm mi tongeni.”

23Iwe, Jesus a üreniir: “Pwüngün pwe ämi öüpwe tongeni wün seni äi we kap o papatais ngeni ewe papatais ngang üpwe papatais ngeni. Nge ren ämi öüpwe móót peliifichi me peliemööngi, esap wisei äi üpwe filätä. Pün ekkana leeni leenien chök chókana Semei we a amollätä fäniter.”

24Iwe, lupwen ekkewe engol chón käeö ra rong meet John me James ra ääni tungór, ra fókkun soong. 25Nge Jesus a köörifengeniireto ren o apasa: “Ämi mi silei pwe lón ei fönüfan, ekkewe samol ra nemenemengaw ngeni nöür aramas, pwal ekkana mei lap ra nemenem pöchökkül wón ekkewe aramas mi nóm fän ar nemenem. 26Nge ämi öüpwe sókkóló pün esap iei usun nónnómwun lefiilemi fengen. Pün iö a mochen epwe nemenem me leimi; iwe, i epwe nöumi chón älillis. 27Nge iö a mochen epwe mweló me leiimi; iwe, i epwe wiliti nöumi amanaw. 28Usun chök Ngang ewe Nöün Aramas üwa feitto sap ren än aramas repwe angang ngeniei, pwe fen Ngang üpwe angang ngeni aramas o fangeló manawei pwe iei liwinin kepichilón tipisin chómmóng aramas.”

Rüömön mwän mi mesechuun ra küna mweer(Mark 10:46-52; Luke 18:35-43)

29Lupwen Jesus me nöün kewe chón käeö ra feiliwu seni Jeriko, a wor ew mwichen aramas mi chómmóng ra tapweto mwirin Jesus. 30Iwe, rüömön mwän mi mesechuun ra mómmóót leepekin ewe aal, nge ra rong pwe Jesus a pwereto. Iwe, ra kökkö o apasa: “Samol, Nöün David, kopwe ümöümöch ngeni keem!”

31Nge ewe mwichen aramas ra öpwüngüür o üreniir pwe repwe fanafaneló. Nge ra fen leüommóngetä le kökkö o apasa: “Samol, Nöün David, kopwe ümöümöch ngeni keem!”

32Iwe, Jesus a üüló, a köriir o apasa: “Meet ämi öüwa mochen pwe Ngang üpwe föri fänitemi?”

33Nge iir ra apasa ngeni I: “Samol, äm aia mochen pwe kopwe ännelói meseem keei.”

34Jesus a tonger; iwe, a attapa meseer kewe. Lón chök ewe ótun, ra tongeni küna mweer. Mwirin, ra tapweló mwirin Jesus.

Jesus a tolong lón Jerusalem usun emön king(Mark 11:1-11; Luke 19:28-40; John 12:12-19)

21Lupwen Jesus me nöün kewe chón käeö ra arap ngeni Jerusalem, ra tori ewe sóóp itan Bethfachi ren ewe chukun Oliv. Iwe, Jesus a ökkünöweló rüömön nöün kewe chón käeö pwe repwe akkomwoló. 2A apasa ngeniir: “Öüpwe feilló lón ewe sóóp mi nóm mwemi. Me ikenaie, ina öüpwe mwittir küna emön liäfefinin dongki mi fööfö, nge mi wor emön nöün liäliffö mi nóm ren. Öüpwe epichiir o emmwenireto rei. 3Are emön epwe eisini kemi meet öüwa föri; öüpwe chök apasa ngeni: ‘Ewe Samol a mochen epwe nöünöü iir.’ Iwe, ina epwe mwittir tiinireto.”

4Meinisin ei a fis pwe epwe pwönüetä alon ewe soufós e apasa:

5“Öüpwe üreni ewe föpwülün Zion: ‘Nengeni, óm we King a wareto reemw. I a tipetekisón o waawa emön dongki, wesewesen emön liälifföön dongki, chöüngen emön maanün uwochchow’ ”a

6Iwe, ekkewe chón käeö ra feilló o föri usun chök minne Jesus a öüröüra ngeniir. 7Ra lukeato ewe dongki fengen me chöüngan we. Iwe, ra oletaló üfer kewe wón ewe liälifföön dongki; iwe, Jesus a móótotä wón ekkewe üüf. 8Iwe, chómmóng me leiin ewe mwichen aramas ra óletaló üfer kewe wón ewe aal. Ekkóch ra pöküpöküto palen irä seni ekkewe irä o eneniireló lón ewe aal. 9Mwirin, ewe mwichen aramas mi akkomw mwen Jesus me ekkewe mi tapweto mwirin ra mwemweir o apasa: “Kopwe angasa keem iei en ewe Nöün David. A feiöch Ätewe mi feitto lón iten ewe SAMOL. Kopwe angasa keem iei en ewe mi nóm lón ewe leeni mi unusen tekia!”b

10Iwe, lupwen Jesus a tolong Jerusalem, a mwökütüküt lón letipen chón ewe telinimw meinisin o ra apasa: “Iö ei?”

11Nge ewe pwiin aramas ra apasa: “Iei i Jesus, ewe soufós seni Nazareth in Kalili.”

Jesus a limeti ewe imwenfel(Mark 11:15-19; Luke 19:45-48)

12Mwirin, Jesus a feilló lón ewe imwenfelin Kot; iwe, a ösüüeló chókewe meinisin mi föri ar angangen kamö me amöömö lón ewe imwenfel. A ölüwekaló ekkewe chepel än ekkewe chón ekkesiwil mooni me ekkewe leenien móót än ekkewe chón amöömö mwürö. 13Iwe Jesus a üreniir: “Mi mak lón ewe wokisin seni lón ekkewe taropwe mi pin: ‘Imwei epwe iteni ew imwen iótek, nge ämi öüwa föri pwe epwe wiliti ew fööimw leenien chón soolä’. ”c

14Mwirin, ekkewe mi mesechuun me ekkewe mi pecheemä ra feitto ren Jesus lón ewe imwenfel, nge I a echikareretä. 15Nge lupwen ekkewe samolun souasor me ekkewe sensen öllükün lamalam ra küna ekkewe mettóch mi amwaraar Jesus a föri, pwal usun än ekkewe semiriit ra mwemweir me lón ewe imwenfel o apasa: “Hosana ngeni ewe Nöün David”, iwe, ra fókkun soong.

16Iwe ra apasa ngeni Jesus: “Ka rong meet ekkeei semiriit ra apasa?” Iwe, Jesus a apasa ngeniir: “Ewer. Nge ämi mi äkkälleani ewe wokisin seni lón ekkewe taropwe mi pin e ürä:

“ ‘En ka fen amollätä pwe kapasen mwareituk epwe toowu seni lón awen ekkana mönükól me ekkana kóókó mi chüen wün oup’?”d

17Iwe, Jesus a likitireló o a fätälewu lükün ewe telinimw. A feilló Bethany o möürüló ikenan lón ewe pwinin.

Ewe irä fiik esap uwa(Mark 11:12-14,20-24)

18Iwe, lón ewe soran; lupwen Jesus a liwiniti ewe telinimw Jerusalem, a mefi an echik. 19Iwe, a küna efóch irä fiik ünükkün ewe aal. A feilló ren ewe irä, nge esap küna och uwa wón pwe fókkun chöön chök. Iwe, a apasa ngeni ewe irä: “Kosap fókkun chüen tongeni óm kopwe uwasäfäl.” Iwe, ewe irä fiik a mwittir pwaseló.

20Iwe, lupwen ekkewe chón käeö ra küna ei, ra fókkun ingeló ren o apasa: “Pwata iei me mwittirin pwäselón ewe irä fiik?”

21Nge Jesus a pölüweni o apasa ngeniir: “Enlet Ngang üpwe apasa ngeni kemi pwe are epwe wor ämi lüküw, nge öüsap tipemwaramwar, öüwa tongeni föri usun minne a fis ngeni ewe irä fiik, ika fen pwal lap seni. Öüwa mwo nge tongeni apasa ngeni ei chuuk: ‘Kopwe mwöküt o turulong lón enan nóóm’, iwe epwe fis. 22Are öüwa lüküw; iwe, öüpwe angei ekkewe mettóch meinisin öüpwe tungór lón ämi iótek.”

A wor ew kapas eiis usun än Jesus pwüüng me manaman(Mark 11:27-33; Luke 20:1-8)

23Lupwen Jesus a liwinsäfäl, a tolong lón ewe imwenfel o poputä le afalafal. Nge lepwonen än Jesus akkafalafal, ekkewe samolun souasor me ekkewe souakkomwen leiin aramas ra feitto ren o öppölüwa I. Ra eisini Jesus: “En ka angei me ia óm pwüüng me manaman pwe kopwe ösüüeló ekkewe chón kamö me amöömö pisek seni lón ei imwenfel? Iöön a mwüüt ngenuk óm pwüüng me manaman?”

24Nge Jesus a pölüweni o apasa ngeniir: “Ngang üpwe pwal eisini kemi och kapas eiis, nge are öüpwe üreniei pölüwan; iwe, ngang üpwe pwal üreni kemi ika ia Ngang üwa angei me ia äi pwüüng me manaman äi üpwe föri ekkeei föfför. 25Ia a pop seni ie ewe angangen papatais än John? A pop seni läng ika seni aramas?” Iwe, ra pwüngüpwüng fengen lefiler o apasa: “Ika sipwe apasa pwe a pop seni läng; iwe, ina epwe üreni kich ika pwata chök sisap lüküw i. 26Nge are sipwe apasa pwe a pop seni aramas; iwe, sia nuokkusiti ekkewe aramas pün ra lüküw pwe John emön soufós.”

27Iei popun ra pölüweni Jesus o apasa: “Äm äisap silei.” Iwe, Jesus a üreniir: “Iwe, Ngang usap pwal üreni kemi ika ian Ngang üwa angei me ie äi pwüüng me manaman äi üpwe föri ekkeei föfför.”

Ewe porausen äwewe usun ekkewe rüömön ölüwöl

28“Nge meeta öüwa ekieki usun ei? Mi wor emön mwän a wor rüömön nöün ölüwöl. Iwe, ewe saam a feilló ren ewe mi wätte o üreni: ‘Neii, ikenäi kopwe feilló o angang lón äi we tännipin irän wain.’

29“Iwe, nöün we a pölüweni o apasa: ‘Ngang üsap mochen.’ Nge mwirin chök, a siwili an ekiek; iwe, a feilló.

30“Mwirin, ewe saam a feilló ren ewe örüömönün; iwe, a pwal üreni usun chök minne a apasa ngeni ewe emön. Nge ätewe a pölüweni o apasa: ‘Ewer, samol, ngang üpwe feilló’, nge esap fen feilló.

31“Menni leiin ekkewe rüömön ölüwöl ei e föri letipen ewe saam?” Iwe, ra üreni Jesus: “Ewe äemönün.” Iwe, Jesus a apasa ngeniir: “Enlet, Ngang üpwe apasa ngeni kemi pwe ekkewe chón ioni takises me ekkewe fiin lisowu repwe tolong lón ewe mwüün läng mwemi. 32Pwokiten John a feitto reemi pwe epwe pwääri ngeni kemi ewe alen pwüng, nge ämi öüsap lüküw i pwe fen ekkewe chón ioni takises me ekkewe fiin lisowu ra lüküw i. Ämi öüwa fen küna ei lapalap a fis, nge öüsap mochen kul seni ämi kewe tipis me mwirin pwe öüpwe lüküw i.”

Ewe porausen äwewe usun ekkewe soutännipin irän wain mi föfföringaw(Mark 12:1-12; Luke 20:9-19)

33“Öüpwe öüseling ngeni pwal ei ew porausen äwewe. A wor emön soufönü a fótuki ew tännipin irän wain o fóraló tittin ünükkün. A pwal tuuw an we wäissónun chönün ekkewe föün irän wain mi pwuupwu lón ewe tännipi o a öüüwetä an we imwen mas. Mwirin, a mwüüt ngeni ekkóch soutännipin irän wain pwe repwe akkaatiw ewe tännipi nge repwe mömönätiw ngeni. Iwe, a sääiló wón ew fönü mi toowaw. 34Iwe, lupwen a arap ewe fansoun kinikin uwa, a tiinaló nöün kewe amanaw ren ekkewe soutännipin irän wain pwe repwe angei minne pwüngün wisan seni uwään irän ewe tännipi.

35“Nge ekkewe soutännipin irän wain ra turufi nöün kewe amanaw. Iwe, ra wichi emön, ra niieló pwal ewe emön o ra monei faaw ngeni pwal ewe emön. 36Iwe, ewe soufönü a pwal tiinaló ekkóch amanaw, nge ra chómmóng seni ekkewe a tiinireló mesemwan. Nge ekkewe soutännipi ra pwal föri ngeniir usun chök minne ra föri ngeni ekkewe ekkóch. 37Ömwüchülón, ewe soufönü a tiinaló nöün we reer, pün a ekieki: ‘Repwe suuföliti neii ei.’

38“Nge lupwen ekkewe soutännipi ra küna ewe naaw a feitto, ra ürä fengen lefiler: ‘Iei i ätewe epwe wisen chón älemwir. Öü etto pwe sipwe le niieló ätei o angei seni i minne epwe älemwirini.’ 39Iwe, ekkewe soutännipi ra turufi ewe naaw, ra oturawu lükün ewe tännipin irän wain o ra niieló i. 40Iei minne, lupwen ätewe minne an ewe tännipin irän wain epwe war; iwe, meet epwe föri ngeni ekkewe soutännipin irän wain?”

41Ra pölüweni o apasa ngeni Jesus: “Ätewe epwe unusen efeiengawa ekkewe aramas ingaw. Iwe, epwe ngeni pwal ekkóch soutännipin irän wain iir mi sile ar repwe ngeni i wisan lupwen a tori fansoun kinikin uwa.”

42Iwe, Jesus a apasa ngeniir: “Öüsap mwo äkkälleani ewe wokisin me lón ekkewe pwuk mi pin usun minne a mak?

“ ‘Ewe faaw ekkewe chón köwü imw ra pöütaló, iei a fen wiliti ewe föün lepwokuku mi öüchchea. Iei sókkun än ewe SAMOL föfför a fókkun amwarar me mwen mesach.’a

43“Iei minne, Ngang üpwe apasa ngeni kemi pwe Kot epwe angei seni kemi mwüün we o ngeni och sókkun mwichen aramas mi üwääni uwään ewe mwüün Kot. 44Iwe, iö a turutiw wón ei faaw epwe taatakkis, nge iö ei faaw epwe turutiw wón, epwe apachcha o föiira pwe epwe wiliti mworomwor.”

45Iwe, lupwen ekkewe samolun souasor me ekkewe Farisi ra rong ekkeei porausen äwewe, ra mefi pwe Jesus a kapas usuur. 46Iwe, ra kütta alen ar repwe turufi Jesus, nge ra nuokkusiti ekkewe pwiin aramas pwokiten ra ekieki pwe Jesus emön soufós.

Ewe porausen äwewe usun ewe kametipen öpwüpwülü(Luke 14:15-24)

22Iwe, Jesus a pwal kapas säfäl ngeniir o aporausa ngeniir ew porausen äwewe. A apasa: 2“Ewe mwüün läng a wewe ngeni porausen emön king a amollätä ew kametipen öpwüpwülü fäniten emön nöün ölüwöl. 3Ei king a ökkünöweló nöün kana amanaw pwe repwe köörato chókewe mi kökkö ngeni ewe öpwüpwülü pwe repwe fiti, nge resap mochen feitto fiti.

4“Ätewe a pwal tiinaló ekkóch amanaw o apasa ngeniir: ‘Öüpwe üreni chókana mi kö pwe repwe feitto fiti ewe kametip pwe ngang üwa fen amollätä ewe mwöngö. Üwa fen nii neii kewe ätämwänin kowu me neii kewe maan mi fóól. Mettóch meinisin a fen mollótä. Öüpwe feitto fiti ewe kametipen öpwüpwülü.’

5“Nge ekkewe aramas mi kö resap mochen äfälli. Ra chök en me föri minne an mochen. Emön a feilló ngeni pwisin an tännipi, nge pwal ewe emön a feilló ngeni an angang, 6nge ekkewe ekkóch ra turufi nöün kewe amanaw, ra föri ngeniir minne mi ässäw o niireló. 7Nge lupwen ewe king a rong usun, a fókkun lingeringer. Iwe, a tiinaló nöün mwichen sounfiu pwe repwe arosaló le nii ekewe chón nimanaw o kenaló ar kewe telinimw.

8“Mwirin, ewe king a üreni nöün kewe amanaw: ‘Ewe mwöngön öpwüpwülü a fen mollotä, nge ekkewe aramas mi kö pwe repwe feitto resap fich ngeni ar repwe fiti. 9Iei minne, öüpwe feilló lón ekkewe alelap o köörato ükükün fitemön aramas öüwa küneer pwe repwe feitto fiti ei mwöngön öpwüpwülü.’ 10Iwe, ekkewe amanaw ra feilló lón ekkewe alelap. Iwe, ra eweinato meinisin iö kana iir ra küneer, aramas ingaw me aramas mwirinnö. Iwe, ewe leenien öpwüpwülü a uróló ren wasööla.

11“Nge lupwen ewe king a tolong pwe epwe nengeni ekkewe wasööla mi kööto, a küna emön mwän a nóm ikeweia, nge esap üföüf üfen chón fiti öpwüpwülü. 12Iwe, ewe king a üreni ätewe: ‘Pwiipwi, ifa usun, pwata ka tolong ikeei, nge kosap üföüf üfen chón fiti öpwüpwülü?’ Iwe, esap wor minne ätewe epwe apasa.

13“Mwirin, ewe king a apasa ngeni ekkewe chón angang: ‘Öüpwe fööti pöün me pecheen ätei, öüpwe uwealó o oturawu lón ewe rochopwak lükün, ikeweia epwe wor pwupwuchöör me akkasüngürü nii ia.’ 14Pün chómmóng ra kö, nge chókükkün chök ra fil.”

Ngeni Siisär minne an(Mark 12:13-17; Luke 20:20-26)

15Mwirin, ekkewe Farisi ra feilló o rawei ar repwe likottupwuw Jesus lón minne a apasa. 16Iwe, ra tiinaló ren Jesus nöüür kewe chón käeö fiti fengen me chókewe mi älisätä Herod. Iwe, ra apasa: “Sense, äm aia silei pwe en ka kapas wenechchar. Ka afalafala sókkün Kot lón let, nge kosap apaap, pün en kosap päipäifeil lón óm ekiek ren óm nennengeni mesen aramas. 17Iei minne, kopwe üreni keem meet en ka ekieki usun ei. Mi mwüümwütä me lón öllük pwe emön epwe püngütiw takises ngeni Siisär ika esap mwüümwütä?”

18Nge a chök kkin me wón Jesus usun ekingawen letiper, ina minne a apasa: “Pwata öüwa ekiekin likottupwuwei, ämi kana aramas mi manaweni manawen likotupwutupw? 19Öüpwe eppi ngeniei ewe föün mooni moonien mömöön takises.” Iwe, ra uwato ren eföw föün mooni silifer. 20Iwe Jesus a eisiniir: “Liossun iö ei wón ei föün mooni? Nge iten iö ei mi mak wón?”

21Ra üreni Jesus: “Liossun me iten Siisär.” Iwe, Jesus a üreniir: “Iei minne, öüpwe ngeni Siisär ekkewe mettóch än Siisär, nge öüpwe ngeni Kot ekkewe mettóch än Kot.”

22Iwe, lupwen ra rong ekkeei kapas, ra ingeló ren. Iwe, ra likitaló I o feilló seni.

Ekkewe Sadusi ra kapas eiis usun manawsäfäl(Mark 12:18-27; Luke 20:27-40)

23Lón pwal ewe chök ränin, ekkewe Sadusi, iir ew mwichen chón Sus re kan apasa pwe esap wor manawsäfäl mwirin mäló, ra feitto ren Jesus o eisini: 24“Sense, Moses a apasa pwe are emön mwän a mäló, nge esap wor nöün; iwe, pwiin a tongeni pwülüweni pwülüwan we pwe epwe tongeni wor mwirimwirin pwiin we mi mäló. 25Iwe, a wor füümön pwiipwi. Ewe mwänichi a pwüpwülü o mäló. Iwe, pwokiten esap wor nöün, pwiin we a pwülüweni pwülüwan we. 26Iwe, pwal iei chök usun minne a fis ngeni örüömönün pwiin we me ewe öülümönün tori ewe öfüümönün. 27Ömwüchülón, ewe fefin a pwal mäló. 28Iei minne, lón ewe fansoun manawsäfäl, epwe le iöön leiin ekkewe pwiipwi epwe pwülüweni ewe fefin? Pün iir meinisin ra fen öpwüpwülü ngeni neminewe.”

29Iwe, Jesus a pölüweni o apasa ngeniir: “Ämi öüwa mwäl pwokiten öüsap weweiti usun minne a makketiw lón ekkewe pwuk mi pin, öüsap pwal silei usun manamanen Kot. 30Pün lón ewe fansoun manawsäfäl, aramas resap chüen ökköpwüpwülü, pün resap pwal chüen pwüpwülü pwe repwe le usun chök nöün Kot kewe chón läng mi nóm läng. 31Nge ren ämi osukosuk fänäsengesin ika epwe wor manawsäfäl seni mäló, ifa usun, öüsap mwo äkkälleani minne Kot a apasa ngeni kemi lón an kapas? A apasa: 32‘Ngang än Abraham Kot, pwal än Isaak Kot me än Jakob Kot.’a Kot i än ekkewe mi manaw Kot, nge sap än ekkewe mi mäló.”a

33Iwe, lupwen ekkewe pwiin aramas ra rong ei kapas, ra fókkun mwaar ren an esikuul.

Ekkewe ruu asalapen öllük(Mark 12:28-34)

34Nge lupwen ekkewe Farisi ra rong pwe ekkewe Sadusi ra pineló ren minne Jesus a ääni pölüwen ngeniir, ra mwichefengen pwe repwe ekieki meet sókkun kapas eiis repwe eisini. 35Mwirin, emön me leiir, i emön souöllük, a eisini Jesus ew kapas eiis ren an epwe likotupwuw. A apasa: 36“Sense, menni ewe öllük a lapalaap me leiin ekkewe öllük meinisin?”

37Jesus a apasa ngeni ätewe: “Kopwe tongei ewe SAMOL óm Kot ren unusen letipom, ren unusen ngünum, pwal ren unusen óm ekiek.”b 38Iei ewe äkkäewin me asalapen öllük. 39Nge ewe oruuwan mi pwal chök wewe ngeni ewe äewin: ‘Kopwe tongei chón órum usun chök óm pwisin tongek.’c 40Meinisin masowen makeien Moses kewe pwuken öllük me makeien ekkewe soufós kewe ra chök lóngólóng wón ekkeei ruu öllük.”

Meet öüwa ekieki usun Kraist(Mark 12:35-37; Luke 20:41-44)

41Lepwonen än ekkewe Farisi mwichefengen, nge Jesus a kapas eiis ngeniir. 42A apasa: “Meet ämi öüwa ekieki usun Kraist? I nöün iö?” Iwe, ra üreni Jesus: “I nöün David.”

43Nge Jesus a eisiniir: “Pwata chök David a eita ngeni pwe I Samol, lón ämefien ewe Ngüün ngeni? Pün iei meet David a apasa:

44“ ‘Ewe SAMOL a apasa ngeni äi we Samol: ‘Kopwe móót lepeliifichi tori Ngang üpwe anómwu ekkewe chón koum ngenuk pwe repwe nóm fän pecheemw.’d

45“Are David a eita ngeni Kraist pwe I Samol; iwe, epwe ifa usun an epwe I nöün David?” 46Iwe, esap wor emön a tongeni epwe pölüweni ngeni Jesus ew kapas, ese pwal wor emön epwe pwora le eisini I pwal ew kapas eiis seni lón ewe ränin.

Ekkewe chón chóóni lamalam mi manaweni manawen likotupwutup(Mark 12:38-40; Luke 20:45-47)

23 Mwirin, Jesus a kapas ngeni ewe mwichen aramas me nöün kewe chón käeö. 2A apasa ngeniir: “Ekkewe sensen öllükün lamalam me ekkewe Farisi ra pwisin amóóter wón än Moses leenien móót pün ra ekieki pwe iir chón äweweei ekkewe taropwe mi pin. 3Iei minne, öüpwe föri me öpwönüwetä meinisin minne ra üreni kemi pwe öüpwe föri, nge öüsap öppirüw usun meet ra föri. Pün iir ra chök kapas nge resap pwisin föri pwüngün minne ra apasa. 4Ra pinüküw fengeni mettóch mi chou me weires le keki; iwe, ra iseniretä wón afaren aramas, nge pwisin iir wón inisir resap attapa ngeni ächefen pöür ekkewe mettóch.

5“Iir ra föri ar kana föfför meinisin pwe aramas repwe nennengeniir. Ra achömmóngueló ekkewe taropwe mi mak wokisin Paipel wón o ra föötiiretä wón eten meser ika wón kumwuchuur. Ra pwal alangattamatiw afouten lepwülün üfer kana. 6Ra efich ar repwe nóm lón ekkewe leenien chón iteföüló me lón ekkewe kametip, ra pwal efich ar repwe móót wón ekkewe leenien móót leenien aramas mi öüchchea me lón ekkewe sinakok. 7Ra saani än aramas repwe kapwongen osüuföl ngeniir me lón ekkewe leenien amöömö o köri ngeniir ‘Sense’.

8“Nge ämi, öüsap pwisin eita ngeni kemi ‘sense’ pün mi wor emön chök nöumi Sense, ina i ewe Kraist, nge ämi meinisin öüwa wewe fengen chök öüküükümi pün ämi chök pwiipwi. 9Öüsap eita ngeni emön me wón fönüfan pwe i sememi, pün mi wor emön chök Sememi, ewe mi nóm lón läng. 10Öüsap pwal eita ngeni kemi ‘souemwen’, pün mi wor emön chök nöumi Souemwen, I ewe Kraist. 11Ewe mi lap me leiimi, i epwe nöumi chón angang. 12Iö a etekiatä pwisin i, epwe tekisonetiw, nge iö a etekisónätiw pwisin i, epwe tekiatä.

13“Alólilen ngeni kemi ämi kana sensen öllükün lamalam me Farisi, ämi chón manaweni manawen likotupwutup. Pün ämi öüwa esipa seni aramas ewe mwüün läng pwokiten ämi öüsap pwisin tolong lón; iwe, öüsap pwal mwüüt ngeni chókana mi mochen tolong ar repwe tolong. 14Alólilen ngeni kemi ämi kana sensen öllükün lamalam me Farisi, ämi chón manaweni manawen likotupwutup. Pün öüwa chök emichimichi seni ekkana fefin mi mä seniir pwülüwer masowen lón imwer kana, nge öüwa otupwun alangattama ämi iótek pwe öüpwe einga aramas. Iei minne ämi öüpwe angei chappen tipis mi fókkun wätte.

15“Alólilen ngeni kemi ämi kana sensen öllükün lamalam me Farisi, ämi chón manaweni manawen likotupwutup! Pün öüwa sääi wón fönü me lemataw pwe öüpwe enliapa aramas ngeni ämi lamalam. Nge lupwen emön a wililó o etiwa ämi lamalam, öüwa föri pwe i epwe le fen ngawaló o wiliti emön ätin lón hell usun chök ämi.

16“Alólilen ngeni kemi ämi kana souemwen mi mesechuun, pün öüwa apasa: ‘Are emön a ääni ökköpöl ewe imwenfel lón an pwon; iwe, esap wor ngawan ika esap öpwönüetä pwüngün an pwon. Nge ika emön epwe ääni ökköpöl ewe kolt lón ewe imwenfel lón an pwon; iwe, epwe fókkun öpwönüetä minne a ääni pwon. 17Ämi öüwa umwes me mesechuun! Pün menni leiir epwe koon öüchchea? Ewe kolt ika ewe imwenfel, ina meet a föri pwe ewe kolt epwe pin? 18Ämi öüwa pwal apasa: ‘Ika emön a ääni ökköpöl ewe róngen asór lón an pwon, esap wor ngawan ika esap öpwönüetä an pwon. Nge ika epwe ääni ökköpöl ewe asór mi nóm wón ewe róóng; iwe, epwe fókkun öpwönüetä minne a ääni pwon. 19Ami mi umwes me mesechuun! Pün menni leiir epwe fen koon öüchchea? Ewe asór ika ewe róóng mi föri pwe ewe asór epwe pin? 20“Ina minne, lupwen emön a ääni ökköpöl ewe róóngen asór lón an pwon, a öpölü ewe róóng me ekkewe mettóch meinisin mi nóm wón. 21“Lupwen emön a ääni ökköpöl ewe imwenfel lón an pwon, a öpölü ewe imwenfel me ewe Emön mi imweimw lón. 22Pwal lupwen emön a ääni ökköpöl läng lón an pwon, a öpölü än Kot we leenien móótun king me ewe Emön mi móót wón.

23“Alólilen ngeni kemi ämi kana sensen öllükün lamalam me Farisi, ämi chón manaweni manawen likotupwutup! Pün öüwa püngütiw ämi naengol seni ekkewe kükkün irän nofitin mwöngö usun chóweän mint, dill me kummin, nge öüwa likitaló ekkewe mettóch mi fókkun öüchchea me lón ewe öllük usun öpwüngüwen, kirekiröch me uren lüküw. Ikkeei ekkewe mettóch mi öüchchea ämi öüpwe föriir, nge öüsap likitaló pwal ekkewe ekkóch. 24Ämi souemwen mi mesechuun! Öüwa tichchik le moreei ünümemi kólik pwe öüsap mochen oromaló emön kükkün mönün mooi, nge öüsap ekieki ika öüwa oromaló emön kamel.

25“Alólilen ngeni kemi ämi kana sensen öllükün lamalam me Farisi, ämi chón manaweni manawen likotupwutup! Pün öüwa tümwünüöchüw le limeti lükün kap me sepi, nge lóór ra uren mettóch mi limengaw ämi öüwa anger fän pöchökkülen echchimw me manawen fangesöröü. 26Ämi ekkewe Farisi mi mesechuun, öüpwe akkomwen limeti lón ewe kap me ewe sepi, mwirin epwap pwal elimelim lükün.

27“Alólilen ngeni kemi ämi kana sensen öllükün lamalam me Farisi, ämi chón manaweni manawen likotupwutup! Pün öüwa usun ekkewe peias mi limelimöch o pwechepwech, lapalaper me lükün ra fókkun lingeöch, nge lóór, ra uren chüün aramas mi mä me sókkopaaten limengaw meinisin. 28Ina usun pwal ämi, pün me lükün, ämi öüwa pwääri ngeni aramas pwe ämi chón pwüng, nge lón, ämi öüwa uren manawen likotupwutup me föfföringaw!

29“Alólilen ngeni kemi ämi kana sensen öllükün lamalam me Farisi, pwokiten öüwa tuuw peiasen ekkewe soufós ämi kewe leewo ra niireló o öüwa ofouta ekkewe föün ächchem wón peiasen ekkewe chón pwüng ämi kewe leewo ra arosereló. 30Mwirin, ämi öüwa apasa: ‘Are sipwe manaw lón fansoun ach kewe leewo; iwe, sisap fitiir le össükü chaan ekkewe soufós.’ 31Iei minne, ämi öüwa pwisin chón pwärätä le ettipisi kemi pwe ämi nöün chókewe ra nimanaweló ekkewe soufós. 32Öüle fen enen le sópweló ekkewe tipis ämi kewe leewo ra popuetä tori öüpwe äwesiöchüreló.

33“Ami serepenit! Ämi etelin ekkewe sókkun serepenit mi efeiengaw. Epwe ifa usun ämi öüpwe tongeni sü seni ewe liwinin tipis lón hell? 34Iei minne, mi pwüng pwe Ngang üpwe tiinato reemi soufós, aramas tipächchem me sensen öllükün lamalam. Nge ämi öüpwe niieló o iräpengesi ekkóch me leiir, öüpwe pwal wichi ekkóch me lón ämi kewe sinakok o tapwerireló seni ew me ew ämi kewe telinimw. 35Ina popun epwe püngütiw wómi liwinin tipisin chaan ekkewe chón pwüng meinisin wón fönüfan, seni chaan ewe chón pwüng itan Abel tori chaan Zekariah, nöün Berekiah we mwän, ätewe ra niimanawei me lefilen ewe imwenfel me ewe róngen asór. 36Enlet, Ngang üpwe apasa ngeni kemi pwe köpwüngün ekkeei mettóch meinisin repwe püngütiw wón ei pilóón aramas.

Jesus a kechiweiti Jerusalem(Luke 13:34,35)

37“O Jerusalem, Jerusalem, en ewe telinimw ka niieló ekkewe soufós o mónei faaw ngeni ekkewe aramas mi ökkünóto reemw. Fän fitu Ngang üwa mochen pwe üpwe ionifengeni noum kana usun lapalapen än emön liäfefinin chukó ionifengeni etelin kana lisiok fän pöükkassin, nge ämi öüsap mochen! 38Nengeni, üwa likitaló ngenuk imwom we, iei minne epwe le pónnüló. 39Iwe, Ngang üpwe apasa ngenuk pwe kosap chüen künasäfäliei seni iei tori ewe ótun kopwe apasa: ‘A feiöch Ätewe mi feitto lón iten ewe SAMOL’.”a

Jesus a oosuni usun taalón ewe imwenfel (Mark 13:1,2; Luke 21:5,6)

24Mwirin, Jesus a toowu seni lón ewe imwenfel o a fätäleló, nge nöün kewe chón käeö ra feitto ren pwe repwe amwaara ngeni I lingen ekkóch kinkinin ewe imwenfel. 2Iwe, Jesus a üreniir: “Öüwa küna ekkeei mettóch meinisin? Enlet Ngang üpwe üreni kemi pwe esap wor eföw föün wón ei imw epwe lóngótä wón eföw, pün iir meinisin repwe taropasetiw.”

Jesus a kapas usun meet epwe fis lón ewe fansoun sópwólón(Mark 13:3-13; Luke 21:7-19)

3Iwe, lupwen Jesus a emönüló chök le mómmóót wón ewe chukun Oliv, ekkewe chón käeö ra feitto ren o apasa ngeni: “Kopwe üreni keem ika ineet repwe fisitä ekkeei mettóch, nge epwe meet esissilen óm kopwe liwinsäfäl me ewe fansoun sópwólón fönüfan?”

4Iwe, Jesus a pölüweni o apasa ngeniir: “Öüpwe tümwünüfichi pwe esap wor emön epwe otupwu kemi. 5Pün epwe wor chómmóng aramas repwe feitto lón itei o apasa: ‘Ngang Kraist’; iwe, repwe otupwaló chómmóng aramas. 6Nge öüpwe rongorong porausen maun mi fis me porausen an epwe wor maun. Öüpwe pii pwe öüte osukosuk ren, pün ekkeei mettóch meinisin repwe fis, nge esap mwo tori ewe fansoun sópwólón. 7Pün fönü me fönü repwe maun fengen, nge mwüü me mwüü repwe üfengen. Epwe pwal fis lengita me samwawtter me chechchechin fönü lón sókkopaaten leeni. 8Ekkeei mettóch meinisin poputän chök riäfföw, usun chök metekin faamw a kärään cheeri emön fefin mi pwoopwo.

9“Mwirin, repwe turufi kemi pwe repwe eriäfföwu kemi o niikemiiló. Öüpwe küna kopwut meren chón fönü meinisin fänäsengesin itei. 10Iwe, lón ena fansoun, chómmóng aramas repwe kul seni ar lükü, repwe afangamä fengeniir lefiler o opwuta fengeniir lefiler. 11Epwe wor chómmóng soufós chofona repwe wareto o otupwaló chómmóng aramas. 12Iwe, pwokiten föfföringawen pwurätiw öllük epwe lapalaapeló, iei minne än chómmóng aramas tong epwe patapateló. 13Nge chókana mi likiitü tori lesópwólón repwe küna manaw. 14Iwe, ei poraus allim usun ewe mwüü epwe arongfeil wón unusen fönüfan pwe epwe och minen pwärätä ngeni chón ekkewe mwüü meinisin. Ömwüchchülón, ewe fansoun sópwólón epwapw war.

Ewe fansoun riäfföw lapalaap(Mark 13:14-23; Luke 21:20-24)

15“Iei minne, lupwen öüpwe küna ‘ewe mettóch mi fókkun enniopwut mi efisätä tatakkis’ epwe üütä lón ewe leeni mi pin, iei meet ewe soufós Daniel a kapas usun (iö mi älleani, a pwisin weweiti), 16iwe, chókana mi nóm lón Judea repwe süüngeni wón ekkewe chuuk. 17Iö mi nóm lón imwan wón ewe sässärin asan esap töötiw faan an epwe angei och mettóch seni lón imwan. 18Ika emön mi nóm lemal; iwe, esap liwinsäfäliti imwan an epwe angei üfan. 19Nge feiengawen ekkana fefin mi pwoopwo me ekkana inelap mi chüen oupwu nöüür lón ekkana rän. 20Öüpwe ikkiótek pwe ämi fansoun sü esap sereni lón fansoun affööw ika lón ränin Sabbat. 21Pün mwirin, epwe war ew fansoun riäfföw mi lapalaap, esap wor usun öüküükün seni lepoputän fönüfan tori ikenäi, esap pwal wor ew epwe usun me mwirin.

22“Iwe, are ekkana rän resap achókükkünüló; iwe, esap wor emön aramas epwe manaw. Nge pwokiten chök chókewe mi fil, ina popun ekkana rän repwe achókükkünüló. 23Mwirin, ika emön epwe apasa ngeni kemi: ‘Nengeni, iei i Kraist!’ are ‘Inan i Kraist ikenan’; öüsap lüküw minne e apasa. 24Pün epwe wor ekkóch kraist chofona me soufós chofona repwe pwä, repwe föri ekkóch esissil mi lapalaap me manaman pwe repwe otupwu ekkewe iir mi fil, ika epwe tongeni tüfich. 25Öüpwe masafichi pün Ngang üwa fen atawei le üreni kemi me mwan.

26“Iei minne, are repwe üreni kemi: ‘Nengeni inani ewe Kraist mi nóm lón ewe fönüapö!’ Öüsap feilló ie. Ika repwe ürä: ‘Nengeni, inani ewe Kraist mi nóm lón ekkewe ruum mi mwónóló.’ Öüsap lüküw. 27Pün usun fifin ewe inefi a fi seni öötiw ngeni lotow; iwe, epwe ina usun meet epwe fis lupwen ewe Nöün Aramas epwe war. 28Pün ia inisin ekkewe maan mi mä ra nóm ie, pwal ekkewe sókkun machchang mi okkochooch fituk repwe mwicheich fengen ie.

Wareton ewe Nöün Aramas(Mark 13:24-27;Luke 21:25-28)

29“Mwittir chök me mwirin ekkewe riäfföw lón ekkana rän, akkar epwe rocholó, maram esap chüen tin, ekkewe füü repwe le turutiw seni läng, nge ekkewe manamanen fän läng repwe le cheech.

30“Mwirin, esissilen ewe Nöün Aramas epwe le pwä me fän läng. Iwe, chón ekkewe sókkopaaten einangen aramas meinisin wón fönüfan repwe pisiri fän mwärämwäriir nge kechiw pün repwe küna ewe Nöün Aramas epwe le wareto wón ekkewe kuchuwen läng fän manaman me ling mi lapalaap 31Iwe, I epwe tiinaló nöün kewe chón läng fän tikin ew rappwa mi osommóng. Iwe, repwe emwichafengeni nöün kewe mi fil seni ekkewe rüwänü pelien äsepwääl, seni epeek läng tori pwal epeek.

Ewe porausen äwewe usun ewe irä fiik (Mark 13:28-31; Luke 21:29-33)

32“Öüpwe käeö seni ei porausen äwewe usun ewe irä fiik. Lupwen palan kewe ra folup, nge chöön ra kärän fasarewu, öüwa silei pwe a arap fansoun rääs. 33Iwe, epwe iei usumi, lupwen öüpwe küna ekkeei mettóch meinisin ngang üwa kapas usun repwe poputä le fis, öüpwe tongeni silei pwe ewe fansoun äi liwinsäfälito a arap, a chök nóm órun ewe asam. 34Enlet Ngang üpwe üreni kemi pwe ekkeei mettóch meinisin repwe fisitä, nge ena pilóón aramas mi küna ekkeei mettóch ar ra poputä le fis, resap mwo iteló le mäló. 35Läng me fönüfan repwe taaló, nge äi kana kapas resap fókkun taaló.

Esap wor emön a silei ränin are kulókun(Mark 13:32-37; Luke 17:26-30,34-36)

36“Nge ren ränin me kulókun lupwen än ekkeei mettóch repwe fis, esap wor emön a silei. Ekkewe mwo chón läng mi nóm läng nge resap silei, pwal mwo nge ewe Naaw esap silei, pün ewe Saam chök a silei. 37Nge ewe fansoun lupwen ewe Nöün Aramas epwe war, epwe usun chök lón ewe fansoun Noah. 38Pün lón ewe fansoun mwen än ewe nóóter a war, ekkewe aramas ra mwömwöngö o ükkün, ra küüt pwülüwer o ökköpwüpwülüwa nöüür tori ewe ränin Noah a tolong lón ewe waimw, 39nge resap weweiti usun ewe feiengaw tori ewe nóóter a war o arosereló meinisin. Iwe, epwe pwal ina chök usun lupwen ewe Nöün Aramas epwe war. 40Ika epwe wor rüömön mwän repwe angang lón ew tännipi; emön epwe kekiiló, nge ewe emön epwe nómwetiw. 41Rüömön fefin repwe üsüüs föün wiit wón ew föün üsüüs; emön leiir epwe kekiiló, nge ewe emön epwe nómwetiw.

42“Iei minne, öüpwe mammasafichi, pün öüsap silei ika lón menni kulók ämi Samol epwe war. 43Nge iei meet öüpwe weweiti, pwe are ewe souimw epwe silei ika lón menni kulókun ewe pwinin ewe chón soolä epwe war; iwe, epwe chök mammas pün esap mwüüt ngeni ewe chón soolä epwe ännifelong lón imwan we. 44Iei minne, ämi öüpwe pwal mollotä pün ewe Nöün Aramas epwe war lón ewe ótun ämi öüsap ösüküsükü.”

Kapasen önükünük fäniten likiitü le angang(Luke 12:41-48)

45“Iöön ei amanaw mi likiitü o tipächchem? Ätewe än we masta a tongeni seikätä pwe epwe wisen nemeni nöün kewe chón angang lón imwan we an epwe wisen eineti ngeniir ener mwöngö lupwen a tori fansoun. 46Feiöchün ena amanaw lupwen an we masta epwe war nge a küna pwe i a likiitü le föri wisan. 47Enlet, Ngang üpwe apasa ngeni kemi pwe ewe masta epwe seikätä ätewe pwe epwe wisen nemeni pisekin meinisin. 48Nge epwe ifa ika itä ewe amanaw i emön mi föfföringaw; iwe, a ekieki lón lelukan: ‘Äi we masta esap warakkäi, epwe ekis mangeló.’ 49Iwe, a poputä le awata chienan kewe amanaw, a pwal fiti ekkewe chón sakaw le mwömwöngö o ükkün. 50Än ewe amanaw we masta epwe war lón ew rän lupwen ewe amanaw esap ösüküsükü pwe epwe war, lón ewe kulók esap silei pwe epwe war. 51Iwe, ewe masta epwe usun chök nge a kinikisietiw inisin nöün we amanaw ren an öpwüngüchouw. Iwe, epwe atolonga ewe amanaw lón ew leeni ren ekkewe aramas mi manaweni manawen likotupwutupw, ikeweia epwe wor pwupwuchöör me akkasüngürü nii ia.

Ewe porausen äwewe usun ekkewe föpwül mi tipächchem me tiparoch

25“Mwirin, ewe mwüün läng epwe wewe ngeni porausen engol föpwül ra angei nöür kewe laamp o feilló pwe repwe souni ewe mwän epwe öpwüpwülü. 2Limmön me leiin ekkeei föpwül iir mi tiparoch, nge limmön iir mi tipächchem. 3Ekkewe föpwül mi tiparoch ra chök uweei nöüür kewe laamp, nge resap pwal uwoow sópwósópwun alölöön nöüür kewe laamp. 4Nge ekkewe mi tipächchem ra uwoow sópwósópwun alölöön nöüür kewe laamp lón ar kewe rume fiti nöür kewe laamp. 5Iwe, nge lupwen ewe mwän epwe öpwüpwülü a mangeló le war, ekkewe föpwül ra poputä le eiessum; mwirin, ra möürüló.

6“Nge lukenipwin, ra rong ew kökkö: ‘Nengeni a war ewe mwän epwe öpwüpwülü! Öüpwe feilló o souni i.’

7“Ekkewe föpwül meinisin ra pwäätä o ra amollätä nöüür kewe laamp. 8Mwirin, ekkewe limmön föpwül mi tiparoch ra tungórei ekkewe mi tipächchem: ‘Öüse mochen öüpwe ngeni keem äkkääkis ämi kana alöölö äm äipwe ääni pün nöüüm keei laamp repwe le kunuló.

9“Nge ekkewe limmön föpwül mi tipächchem ra pölüweni o apasa: ‘Apw, pün esap naaf ngeni keem pwal ngeni kemi. Öüpwe feilló ren ekkewe chón amöömö pwe öüpwe kamö pwisin ämi alöölö.’

10“Nge lupwen ra feilló pwe repwe kamö, ewe mwän epwe öpwüpwülü a war. Iwe, chókewe mi mollotä ra fitalong ätewe lón ewe leenien kametipen öpwüpwülü. Mwirin, ewe asam a kesipeló.

11“Mwirin, lupwen ekkewe pwal limmön föpwül ra wareto, ra üütä lükün o kökkö: ‘Samol, Samol, kopwe suuki ngeni keem ei asam.’

12“Nge ätewe a pölüweni o apasa: ‘Enlet, ngang üpwe üreni kemi pwe ngang üsap silei kemi.’

13“Iei minne, öüpwe mammasa pün öüsap silei ewe rän are ewe kulók Ngang ewe Nöün Aramas üpwe liwinsäfäl lón.

Ewe porausen äwewe usun ekkewe talent (Luke 19:11-27)

14“Pün ewe mwüün läng a wewe ngeni emön mwän epwe sääiló ngeni ew fönü mi toowaw. A köörato nöün kewe amanaw o eineti ngeniir pisekin kana pwe repwe wisen souwani le tütümwünüwetiw. 15A ngeni emön leiir limu talent, a pwal ngeni ewe emön ruu talent; iwe, a ngeni pwal ewe emön ew talent. A ngeni emön me emön leiir üküükün en me an tongeni. Iwe, a mwittir feilló wón an sääi. 16Mwirin, ätewe mi angei ekkewe limu talent a feilló o anganga souwanian kewe. Iwe, a willenato pwal limu talent. 17Iwe, pwal ina chök usun ren ätewe mi souwani ekkewe ruu talent, pün a feilló o willenato pwal ruu talent.

18Nge ätewe mi souwani ewe ew talent a feilló o tuuw ew pwaang lón ewe pwül o ireeló nöün an we samol we mooni.

19“Mwirin fansoun langattam, än ekkewe amanaw we masta a liwinsäfälito; iwe, a cheki ika ifa usun ar nöünöü nöün we mooni. 20Iwe, ätewe mi angei ekkewe limu talent a feitto o uwato ekkewe pwal limu talent o apasa: ‘Masta, en ka ewisa ngeniei pwe üpwe souwani limu talent. Nengeni, ngang üwa alapaló üküükün, pün ngang üwa willenato pwal limu talent me lüküür.’

21“An we masta a apasa ngeni i: ‘Angangöchchum! En emön amanaw mi mwirinnö o likiitü. Ka likiitü le souwani mettóch mi chókisikiis; iwe, ngang üpwe seikuketä pwe kopwe nemeni mettóch mi chómmóng. Kopwe tolong fitiei ngang óm ei masta le pwapwa.’

22“Ätewe mi angei ekkewe ruu talent a pwal feitto o apasa: ‘Masta, en ka ewisa ngeniei ruu talent pwe üpwe souwani. Nengeni, ngang üwa alapaló üküükün, pün ngang üwa willenato pwal ruu me lüküür.’

23“An we masta a apasa ngeni ätewe: ‘Angangöchchum! En emön amanaw mi mwirinnö o likiitü. Ka likiitü le souwani mettóch mi chókisikiis; iwe, ngang üpwe seikuketä pwe kopwe nemeni mettóch mi chómmóng. Kopwe tolong fitiei ngang óm ei masta le pwapwa.’

24“Mwirin, ätewe mi angei ewe ew talent a feitto o apasa: ‘Masta, ngang mi silei pwe en emön mwän mi arochongngaw. Ka kinikin ia kosap fóffót ie, ka pwal rus ia kosap kamwor ie. 25Ngang üwa chök nuokkus ika epwe lussuló noum we mooni, ina popun üwa feilló o aopaló nöum we ew talent fän pwül. Nengeni, kopwe le angei nöum we mooni.’

26“Nge an we masta a pölüweni o apasa ngeni i: ‘En emön amanaw mi föfföringaw o chipwang! Ka fen silei pwe ngang ükan kinikin ia üsap fóffót ie o rus ia üsap kamwor ie. 27Itä pwüngün pwe kopwe fókkun iseni neii we mooni ren ekkewe chón iseis mooni. Pün lupwen üpwe war nge üpwe angeisäfäli pwisin neii we mooni fitifengen me manawan.

28“Iei minne, öüpwe angei seni ätei ewe ew talent o ngeni ätewe mi wor ren ewe engol talent. 29Pün iteiten emön me emön mi achoocho le anganga minne a wor ren, epwe pwal sópwósópw ngeni, pwe epwe chómmóngóló an. Nge iö esap anganga minne a wor ren; iwe, ewe mwo ekis minne a wor ren nge epwe fen pwal pöüt seni. 30Iwe, öüpwe oturawu lükün ewe amanaw mi lamwotongngaw, lón ewe leeni mi rochopwak, ewe leeni ia epwe wor pwupwuchöör me akkasüngürü nii ie.’ ”

Ewe Nöün Aramas epwe öpwüngü chón ekkewe mwüü

31“Nge lupwen ewe Nöün Aramas epwe war lón an ling me ekkewe chón läng meinisin repwe fiti, I epwe móót wón an lenien móótun king mi ling. 32Nge chón ekkewe mwüü meinisin repwe mwich fengen fän mesan. Iwe, I epwe äimwüfeseni iir usun emön chón masen siip a äimwufeseni ekkewe siip seni ekkewe kuuch. 33Iwe, I epwe anómwu ekkewe siip lepeliifichin, nge epwe anómwu ekkewe kuuch lepiliimööngün.

34“Mwirin, ewe King epwe apasa ngeni chókewe mi nóm lepeliifichin: ‘Öüpwe feitto, ämi chón feiöch meren Semei. Ämi öüpwe älemwirini ewe mwüü a fen amollotä fänitemi seni lepoputän än fönüfan a för. 35Pün Ngang üwa echik, nge ämi öüwa amwöngöniei; üwa kaaka, nge öüwa öünüei; üwa wasööla, nge öüwa etiwaei; 36üwa seleló, nge öüwa öüföüfaei; üwa samwaw, nge öüwa feitto churiei; üwa nóm lón imwen kalapwuus, nge öüwa feito o äämwaei.’

37“Mwirin, ekkewe chón pwüng repwe pölüweni I o apasa: ‘Samol, ineet äm aia künók óm ka echik, nge aia amwöngönuk, ika óm kaaka, nge äm aia öünük? 38Ineet äm aia künók óm wasööla, nge äm aia etiwók, ika óm ka seleló nge än aia öüföüfók? 39Ika ineet äm aia künók óm ka samwaw ika óm ka nóm lón imwen kalapwuus nge äm aia chuuto reemw?’

40“Iwe, ewe King epwe pölüweni o üreniir: ‘Enlet, Ngang üpwe apasa ngeni kemi pwe minne ämi öüwa föri ngeni emön mi kisifóchófóch me leiin pwii keei, usun chök nge öüwa pwal föri ngeniei.’

41“Mwirin, I epwe pwal apasa ngeni chókewe mi nóm lepeliimööngün: ‘Öüpwe süüseniei, ämi chón önümamaw, öüpwe feilló lón ewe ekkei ese kun mi ammol fäniten ewe devil me chienan kana chón läng. 42Pün Ngang üwa echik, nge ämi öüsap amwöngöniei; üwa kaaka, nge öüsap öünüei, 43üwa wasööla, nge öüsap etiwäei; üwa seleló, nge öüsap öüföüfaei; üwa samwaw o nóm lón imwen kalapwuus, nge öüsap chuuto rei.’

44“Mwirin, iir repwe pwal pwisin pölüweni I o apasa: ‘Samol, ineet äm aia kunók óm echik ika kaaka ika wasööla, ika seleló ika samwaw ika nóm lón imwen kalapwuus, nge äm äisap tümwünuk?’

45“Mwirin, I epwe pölüweniir o apasa: ‘Enlet, Ngang üpwe apasa ngeni kemi pwe minne ämi öüsap föri ngeni emön mi kisifóchófóch me leiin pwii keei, usun chök nge ämi öüsap pwal föri ngeniei.’

46“Iwe, chókkeei repwe feilló lón ewe leenien angei chappen tipis tori feilfeilló chök, nge ekkewe chón pwüng repwe tolong lón ewe manaw esemwüch tori feilfeilló chök.”

26 Iwe, lupwen Jesus a wes le apasa ekkeei kapas, a üreni nöün kewe chón käeö: 2“Ämi mi silei pwe mwirin ruu rän epwe le fis ewe Pasofer; iwe, emön epwe afangamäi ewe Nöün Aramas pwe epwe iräpenges.”

Ekkewe samolun souasór me ekkewe souakkomw mi wor wiser ra rawei ar repwe niieló Jesus (Mark 14:1,2; Luke 22:1,2; John 11:45-53)

3Mwirin, ekkewe samolun souasór me ekkewe souakkomwen leiin aramas ra mwich fengen lón utten ewe souasór mi lap itan Kaiafas. 4Iwe, ra rawei ar repwe lifänipwülüw Jesus pwe repwe nieló I. 5Nge ra pwal apasa: “Sisap föri ei lupwen ewe chuulap, pün ete fis och fitikoko leiin ekkewe aramas.”

Jesus a kepit me lón Bethany

(Mark 14:3-9; John 12:1-8)

6Iwe, lupwen Jesus a nóm Bethany lón imwen Simon we, iei i ätewe mi piin üri keilapaan, 7emön fefin a feitto ren fän ew an rumeen lópwokkus mi fókkun mömmóng. Iwe, neminewe a niinätä ewe lóó wón möküren Jesus lupwen an móót ngeni chepel o mwöngö.

8Nge lupwen ekkewe chón käeö ra küna minne a fis, ra soong o apasa: “Pwata ina me solapan? 9Pün neminna a tongeni amöömöló ei lóó wón och liiwin mi wätte; iwe, a fangeló moonian ngeni ekkewe mi wöwingaw.”

10Nge a chök kkin me wón Jesus usun ei, ina pün a apasa ngeniir: “Pwata öü pwal osukosuka ei fefin? Neminei a föri och föfför mi mwirinnö ngeniei. 11Pün ekkewe chón wöwingaw repwe nónnóm reemi iteiten fansoun, nge Ngang üsap nónnómottam reemi. 12Pün lupwen neminei a niinätä ei lóópwokkus wón inisi, i a föri pwe epwe amolla inisi me mwen äi üpwe peias. 13Enlet Ngang üpwe üreni kemi pwe ekis meinisin ia aramas repwe afalafala ie ei poraus allim me lón unusen fönüfan, repwe pwal kapas usun minne neminei a föri pün epwe fis pwe ächechcheman.”

Judas a tipeew ngeni an epwe afangamä Jesus fäniten mooni(Mark 14:10,11; Luke 22:3-6)

14Mwirin, emön me leiin ekkewe engol me rüömön chón käeö, ätewe itan Judas Iskariot, a feilló ren ekkewe samolun souasór; 15iwe, a apasa ngeniir: “Meet öüwa mochen pwe öüpwe ngeniei are üpwe afangamä Jesus ngeni kemi?” Iwe, ra älleanawu ngeni i iliik föüföün mooni silifer. 16Ina popun seni lón na ótun, Judas a poputä le kükküta ew fansoun mi fich an epwe afangamä Jesus.

Jesus me nöün kewe chón käeö ra föri ächechchemen ewe Pasofer(Mark 14:12-21; Luke 22:7-13, 21-23; John 13:21-30)

17Iwe, lón äewin ränin ewe fansoun Chuulapen mwöngö Pilawa ese nofit ngeni iis, ekkewe chón käeö ra feitto ren Jesus o eisini I: “Ia ka mochen pwe äm äipwe amollätä ie fänitom ewe onusun Pasofer?”

18Nge Jesus a apasa: “Lupwen öüpwe feilló lón ewe telinimw, ina öüpwe küna emön mwän. Iwe, öüpwe üreni: ‘Ewe Sense a apasa: A tori äi fansoun; iwe, Ngang me neii kewe chón käeö äipwe mwöngö ewe mwöngön Pasofer lón imwom.’ ” 19Iwe, ekkewe chón käeö ra föri minne Jesus a öüröüra ngeniir; iei minne, ra amollätä ewe mwöngön Pasofer ikenan.

20Lupwen a tori lefääf, Jesus a móót ren ekkewe engol me rüömön chón käeö pün ra mwöngö. 21Nge, lupwen ra mwömwöngö, Jesus a apasa: “Enlet, Ngang üpwe üreni kemi pwe emön me leiimi epwe afangamäei.”

22Iwe, ra fókkun letipengaw. Iwe, emön me emön leiir a poputä le eisini Jesus: “Samol, esap fen ngang na?”

23Nge Jesus a pölüweni: “Ätewe mi fitiei le ottukulong lón ewe sepi, i ewe epwe afangamäei. 24Epwe fis ei ngeni ewe Nöün Aramas pün epwe fätäl ngeni an epwe mäló, usun chök minne a makketiw fänitan lón ekkewe taropwe mi pin. Nge feiengawen ewe aramas epwe afangamäi ewe Nöün Aramas. Men fen öch ika itä ena aramas esap fen upwutiw.”

25Nge Judas, ätewe mi afangamä Jesus, a chietä o apasa: “Sense, esap fen ngang na?” Iwe, Jesus a pölüweni o apasa ngeni: “Pwisin en ka apasa.”

Jesus a popuetä ewe mwöngöön ach Samol(Mark 14:22-26; Luke 22:14-20; 1 Korint 11:23-25)

26Lupwen ra mwömwöngö, Jesus a angei ewe pilawa. Iwe, mwirin an efeiöchüw, a kinifeseni, o ngeni ekkewe chón käeö. Iwe, a apasa: “Öüpwe angei o mwöngö. Iei inisi.”

27Mwirin, Jesus a pwal angei ewe kap o iótekin kilisou ngeni Kot wón. Iwe, a ngeniir o apasa: “Ämi meinisin, öüpwe wün seni, 28pün iei chaai, fäniten ölükülükün ewe pwon mi fö lefilen Kot me nöün aramas. Ei chcha a pwuupwuló fänäsengesin omwusomwusen tipisin chómmóng aramas. 29Nge Ngang üpwe üreni kemi pwe Ngang üsap chüen wün seni uwään ewe irän wain seni ikenäi tori ewe rän üpwe fiti kemi le wün lón och sókkun lapalapen manaw mi fö me lón mwüün Semei we.”

30Iwe, lupwen ra wes le ääni echö kööl, ra toowu o feilló ngeni ewe chukun Oliv.

Jesus a oosuni än Peter epwe amaam i(Mark 14:27-31; Luke 22:31-34; John 13:36-38)

31Mwirin, Jesus a üreni nöün kewe chón käeö: “Lón ei pwinin, ämi meinisin öüpwe chepetek ren ämi chiechi ngeniei o öüpwe süüseniei, pün iei usun minne ewe wokisin lón ekkewe taropwe mi pin a apasa:

“Ngang üpwe niieló ewe chón masen siip; iwe, ewe pwiin siip repwe toropasfeil.”a

32“Nge mwirin äi üpwe manawsäfäl seni leiin ekkewe mi mäló, Ngang üpwe akkomwoló mwemi Kalili.”

33Iwe, Peter a pölüweni o apasa ngeni Jesus: “Ika mwo iir meinisin repwe chepetek ren ar chiechi ngenuk o repwe süüsenuk, ngang üsap fókkun süüsenuk.”

34Nge Jesus a üreni Peter: “Enlet, Ngang üpwe ürenuk pwe lepwinei, me mwen än ewe ätemwänin chukó epwe kökkö, en kopwe amaam ngang fän ülüngät.”

35Peter a apasa ngeni Jesus: “Ikamwo ngang üpwe fituk le mäló, ngang üsap fókkun amaam en!” Iwe, pwal iei chök usun minne ekkewe chón käeö meinisin ra apasa.

Jesus a iótek me lón ewe tännipi Kethsemani(Mark 14:32-42; Luke 22:39-46)

36Mwirin, Jesus me nöün kewe chón käeö ra mwineló lón ew leeni a iteni Kethsemani. Iwe, I a üreniir: “Öüpwe mómmóót mwo ikeei, nge ngang üpwe feilló iótek ikenan.” 37Iwe,Jesus a eweina Peter me nöün Zebedi kewe rüömön mwän pwe repwe fiti, nge a poputä le letipeta me riäfföü. 38Mwirin, a üreniir: “Ngüni a fókkun letipeta, arap ngeni üpwe mä ren. Öüpwe chök nóm ikeei o fitiei le mammas lón iótek.”

39Iwe, Jesus a ekis kineló seniir. Mwirin, a chappetiw lepwül, a iótek o apasa: “Semei, are epwe tüfich, kopwe angei seniei ei kap. Iwe, nge esap tipei epwe fis, pwe tipom chök.”

40Mwirin, a liwinito ren ekkewe ülümön chón käeö, nge a küneer pwe ra möür. Iwe, a üreni Peter: “Meet, öüsap tongeni öüpwe fitiei le mammas lón iótek lón ükükün ew chök kulók? 41Öüpwe mammasa o iótek pün öüte tolong lón sóssót. Ewe ngüün a fókkun mochen, nge ewe inis a apwangapwang.”

42Iwe, a pwal liwinsäfäliló fän oruuwan o iótek. A apasa: “Semei, ika pwe ei kap esap feil seniei pün üpwe chök ünümi masowan; iwe, tipom chök epwe fis.”

43Iwe, a pwal liwinsäfälito nge a küna nöün kewe chón käeö pwe ra pwal möürsäfäl, pün a chök choutiw öppwölün meser. 44Ina popun Jesus a likitireló, nge a pwal liwinsäfäliló o iótek fän öülüngätin. Iwe, a apasa pwal ekkewe chök kapas a fen apasa me mwan.

45Mwirin,Jesus a feitto ren nöün kewe chón käeö o apasa ngeniir: “Öüwa chüen chök mömmöür me asöösö? Nengeni, a tori ewe kulók. Emön a afangamälong ewe Nöün Aramas lepöün ekkana chón tipis. 46Öüle pwäätä pün sipwe le feilló. Nengeni, ewe chón afangamäei iei a war.”

Ra turufi Jesus me lón Kethsemani(Mark 14:43-50; Luke 22:47-53; John 18:3-12)

47Iwe, lupwen Jesus a chüen chök kakkapas, nengeni Judas, ewe emön leiin ekkewe engol me rüömön, a wareto fiti ew mwichen aramas mi chómmóng fän nöüür ketilas me wókuur. Ra feitto fän ökkünöwen ekkewe samolun souasór me ekkewe souakkomwen leiin ekkewe aramas. 48Ewe chón afangamä a fen atawei chök me mwan le ngeni ewe pwiin aramas och esissil o apasa: “Emön na ngang üpwe ääni ewe mitimitin tong ngeni, ina i ätena öüpwe turufi.” 49Iwe, Judas a mwittir feil ngeni Jesus o üra: “Üpwe kapong ngenuk, Sense.” Iwe, a feil ngeni Jesus o ääni ewe mitimitin tong ngeni.

50Nge Jesus a üreni Judas: “Chienei, kopwe mwittir föri meet ei ke war ren!” Iwe, ekkewe aramas ra feitto turufi Jesus o kömwöchüló wón. 51Lón na chök ótun, emön me leiin chókewe mi fiti Jesus a angetiwei nöün we ketilas o üttawu. Iwe, a pöküw nöün ewe souasór we amanaw, nge a chök pöküweló ew selingan.

52Iwe, Jesus a üreni ätewe: “Kopwe eliwinalong nöum na ketilas lón leenian, pün meinisin chón uwoow ketilas repwe pwisin elleni ketilas. 53Ika meet, öüsap ekieki pwe Ngang mi tongeni äi üpwe tungór ngeni Semei iei chök pwe I epwe tiinato reei lap seni engol me ruu mwichen sounfiu, ew mwich nge wonu ngöröw chón läng? 54Epwe ifa chök usun an epwe pwönüetä meet kewe ra mak lón ekkewe taropwe mi pin ra apasa pwe epwe iei usun minne epwe fis?”

55Iwe, lón ewe ótun, Jesus a kapas ngeni ewe pwiin aramas o apasa: “Pwata öüwa feitto fän ketilas me wóók pwe öüpwe turufiei, usun chök nge itä Ngang emön chón föfföringaw? Iteiten rän Ngang üwa mómmóót reemi, üwa afalafal lón ämi we imwenfel, nge öüsap turufiei. 56Nge ekkeei mettóch meinisin ra fisitä pwe epwe pwönüetä minne a mak lón ekkewe taropwe mi pin makkeien ekkewe soufós.” Mwirin, ekkewe chón käeö meinisin ra sü o likitaló Jesus.

Jesus a ü mwen chón ewe mwichen soupwüng(Luke 22:54, 55, 63-71; Mark 14:53-65; John 18:13,14, 19-24)

57Chókewe mi turufi Jesus ra lukealó I ren Kaiafas, ewe souasor mi lap, ikeweia ekkewe sensen öllükün lamalam me ekkewe souakkomwen leiin aramas ra mwichefengen ie. 58Iwe, Peter a chök tattapweto mwirin Jesus nge mi toowaw seni, tori a tikeri ewe leeni lükün imwen ewe souasór mi lap we. Iwe, a tolong o móótiw ren ekkewe chón mas pwe epwe küna meet epwe pwüngüló fäniten Jesus.

59Lón ei ótun, ekkewe samolun souasór me ekkewe souakkomwen leiin aramas me unusen chón ewe mwichen älepwüng ra sótuni le kütta minne repwe ääni pwärätä mi chofona pwe repwe oturu Jesus wón pwe repwe niieló I, 60nge resap küna och. Iwe mwo an a wor chómmóng chón pwärätä mi chofonatä, nge resap küna och. Nge mwirin, a wor rüömön chón pwärätä mi chofona ra wareto. 61Iwe ra apasa: “Ei mwän a apasa: ‘Ngang üwa tongeni äi üpwe ataeló ewe imwenfelin Kot o öüwsäfälietä lón ülüngät rän.’ ”

62Ewe souasór mi lap a üütä o eisini Jesus: “Esap wor minne kopwe pölüweni ngeni meet ei ekkeei mwän ra pwärätä le ettipisuk wón?” 63Nge Jesus a chök fanafanaló. Iwe, ewe souasor mi lap a pwal apasa ngeni Jesus: “Ngang üwa öllük ngenuk pwe kopwe pwon fän ökköpöl lón iten ewe Kot mi Manaw, pwe kopwe üreni keem are en Kraist, ewe Nöün Kot!”

64Jesus a üreni ewe souasor mi lap: “Ka fen pwisin apasa. Iwe, nge Ngang üpwe üreni kemi pwe me mwirin ei fansoun, öüpwe künaei Ngang ewe Nöün Aramas üpwe móót lepeliifichin ewe mi Manaman lupwen epwe wareto wón ekkewe kuchuen läng.”

65Mwirin, ewe souasór mi lap a kamwei pwisin üfan ren an letipengaw o apasa: “Ätei, a kapasen turunufas! Pwal meet sipwe chüen osun kütta ren chón pwärätä? Nengeni, ämi öüwa pwisin rong an kapasen turunufas. 66Meet öüwa ekieki?” Ekkewe aramas ra pölüweni o apasa: “A fich ngeni än ätei epwe maló.”

67Mwirin, ra attufa wón mesen Jesus o wichi, nge ekkewe ekkóch aramas ra pösapei, 68o apasa: “Kraist, kopwe pwääri ngeni keem ika iö we e wichiik.”

Peter a amaam Jesus. Mwirin a kechiwengaw(Mark 14:66-72; Luke 22:54-62; John 18:15-18,25-27)

69Lón ei ótun, Peter a mómmóót lón ewe tiit lón ewe leeni lükün imwen ewe souasor mi lap we, nge emön chón angang nengngin a feitto ren o apasa: “Pwal en emön leiin ekkewe mi fiffiti Jesus, ewe re Kalili.”

70Nge Peter a amaam me mweer meinisin o apasa: “Ngang üsap silei meet na ke kapas usun.”

71Iwe, lupwen Peter a toowu me lón asamen ewe tiit, pwal emön nengngin a küna o apasa ngeni chókewe mi ükkü ikeweia: “Ei mwän, pwal i chienen Jesus, ewe re Nazareth.”

72Nge Peter a pwal amaamsäfäl fiti ökköpöl o apasa: “Ngang üsap silei ewe Mwän!”

73Pwal ekiseló chök, ekkewe aramas mi ükküütä ra feitto o üreni Peter: “Enlet i pwal en emön leiir, pün kokoon óm kapas a pwäärukóló!”

74Iwe, Peter a poputä le apasa pwe Kot epwe önümamawa i ika e chofona. A pwal ökköpöl o apasa:“Ngang üsap silei ewe Mwän!” Lón ei chök ótun emön ätemwänin chukó a kökkö. 75Mwirin, Peter a chemeni ewe kapas alon Jesus ngeni, e üra pwe: “Mwen än ewe ätemwänin chukó epwe kökkö, en kopwe amaam Ngang fän ülüngät.” Iei minne Peter a feiliwu nge a fókkun kechiwengaw.

Ra uwealó Jesus ren Pontius Pailet(Mark 15:1; Luke 23:1,2; John 18:28-32)

27 Iwe, lesossorusich chök nge ekkewe samolun souasór meinisin me ekkewe souakkomwen leiin aramas ra mwichefengen o rawei ar repwe niieló Jesus. 2Ra fööti Jesus o lukealó pwe repwe atolonga fän än Pailet ewe kepinan Rom nemenem.

Judas a pwisin fórusaló i(Föfför 1:18,19)

3Mwirin, lupwen Judas, ewe chón afangamä Jesus, a küna pwe ra öpwüngaló pwe Jesus epwe ninniiló, a fókkun lamalameló. Iwe, a eliwinaló ekkewe iliik föün mooni silifer ren ekkewe samolun souasór me ekkewe souakkomwen leiin aramas. 4Iwe, a apasa ngeniir: “Ngang üwa tipis ren äi afangamä emön aramas esap wor an tipis pwe epwe mäló.” Nge ra apasa ngeni i: “Meet pwal lamwotan ngeni keem. Ena a pwisin chök óm osukosuk.”

5Mwirin, Judas a oturalong ekkewe föün silifer lón ewe imwenfel; iwe, a feilló o a pwisin fórusaló.

6Nge ekkewe samolun souasór ra angei ekkewe föün mooni silifer o apasa: “Esap mwüümwütä me lón öllük pwe sipwe tongeni uwalong ekkeei föün mooni silifer lón ewe leenien iseis moonien ewe imwenfel, pwokiten ekkeei mooni liwinin chcha.” 7Iwe, ra pwüngüpwüng fengen o ra filätä pwe repwe le möön ngeni ew tännipi, mällen emön chón för sepi seni pwül pwe epwe ew leenien peiasen chón wasööla. 8Iei minne, ena tännipi a iteni Tännipin Chcha seni ena ótun tori ikenäi. 9Iei a pwönüetä alon ewe soufós Jeremiah we e apasa: “Iwe, ra angei iliik föün mooni silifer, ina üküükün öüchchean liwinin ätewe, iir ekkewe chón Israel ra tipeew ngeni pwe epwe ina möön. 10Iwe, ra nöünöü ekkewe föün mooni silifer le mööni ngeni tännipin ewe chón för sepi seni pwül, usun chök ewe SAMOL a öüröüra ngeniei.”a

Jesus a ü mwen Pailet(Mark 15:2-5; Luke 23:3-5; John 18:33-38)

11Lón ei ótun, Jesus a ü mwen Pailet ewe kepinan Rom. Iwe, ewe kepina a eisini Jesus o apasa: “En nöün ekkewe chón Sus King?” Jesus a apasa ngeni i: “Ina usun, minne ka fen apasa.”

12Nge lupwen ekkewe samolun souasór me ekkewe souakkomwen leiin aramas ra tipimwäl ngeni Jesus, i esap pölüweni mwo och. 13Mwirin, Pailet a apasa ngeni Jesus: “Kosap rong ekkeei mettóch ra pwärätä pwe repwe ettipisuk fänitan?” 14Nge Jesus esap pölüweni ngeni i och kapas. Iei minne ewe kepina a fókkun nenneiruk ren.

Omwusa ngeni keem Barabbas(Mark 15:6-15; Luke 23:13-25; John 18:39-19:16)

15Lón ei ótun, iteiten fansoun ewe chuulap, öörünien ewe kepina pwe ekan soun omwusawu emön chón kalapwuus iön ewe pwiin aramas ra mochen. 16Nge lón ei fansoun mi wor emön chón kalapwuus mi fókkun föüló itengawan, itan Barabbas. 17Iei minne, lupwen ewe pwiin aramas ra mwicheto mwen imwen Pailet we lón ewe sossoorun, i a eisiniir: “Menni leiin ekkewe rüwömön ämi öüwa mochen pwe ngang üpwe omwusawu ngeni kemi? Barabbas ika Jesus, ewe ra üra pwe i Kraist?” 18Pün i a silei pwe ra oturu Jesus pwokiten ar lólówó ngeni.

19Nge lón ewe chök ótun, lupwen Pailet a mómmóót wón an we leenien móótun köpwüng, pwülüwan we a tiitito ren o apasa: “Kosap föri och ngeni ena mwän mi pwüng, pün ikenäi ngang üwa riäfföü ren chómmóng mettóch lón äi we tan lepwinewe fänäsengesin Ätena.”

20Nge ekkewe samolun souasór me ekkewe souakkomwen leiin aramas ra pesei ewe pwiin aramas pwe repwe tungór pwe Barabbas epwe mwuseló, nge Jesus epwe ninniiló.

21Iwe, ewe kepina a kapas eiis ngeni ekkewe aramas o apasa: “Iöön leiin ekkeei rüömön aramas ämi öüwa mochen pwe ngang üpwe omwusawu ngeni kemi?” Nge ra apasa: “Barabbas!”

22Nge Pailet a üreniir: “Nge meet ngang üpwe för ngeni Jesus, ewe ra eita ngeni pwe i ewe Kraist?” Iir meinisin ra mweireppökütä o apasa ngeni i: “Iräpengesi I!”

23Mwirin, ewe kepina a pwal apasa: “Pwata, meet föfför mi ngaw I a föri?” Nge ra fen osommóngetä le pwupwuchöör o apasa: “Iräpengesi I!”

24Iwe, lupwen Pailet a küna pwe esap chüen pwäk ngeni i an epwe föri och, pün epwe le fen fis och fitikoko; iwe, a angei ew sepi mi löölö kólik lón o a pwisin tölü pöün. Mwirin, a apasa: “Esap wor äi tipis fäniten chaan ei Aramas mi pwüng. Iei epwe le pwisin ukemi.”

25Ekkewe aramas meinisin ra pölüweni o apasa: “Chappen chaan ei Aramas epwe pwisin ukeem chök me nöüüm kewe.”

26Mwirin, Pailet a omwusawu ngeniir Barabbas. Nge a atoowu ewe öllük pwe repwe wichi Jesus ngeni efóch selin wichiwich mi wor piloom leesópwun. Mwirin, a atolonga Jesus fän än ekkewe sounfiun Rom nemenem pwe repwe le iräpengesi i.

Ekkewe sounfiu ra turunufasei Jesus(Mark 15:16-20; John 19:2-3)

27Iwe, ekkóch leiin nöün ewe kepina kewe sounfiu ra lukealó Jesus lón utten ewe kepina we. Iwe unusen ewe mwichen soufiu ra mwicheto o róngeló Jesus. 28Mwirin, ra pwiliti seni Jesus üfan o öüföüfa ngeni echö üüf mi tametiw nge mi parachól. 29Iwe, lupwen ra wes le piti epa mwärämwär seni iräfölüföl, ra ämwärämwärätä wón möküren Jesus o ra uwalong efóch wóók lón peliifichin pöün. Mwirin ra fótopwäsukutiw mwan, ra turunufasei o apasa: “Kapwong ngenuk, en nöün ekkewe chón Sus King!” 30Mwirin, ra attufa Jesus, ra angei ewe wóók o wichi ngeni wón möküran. 31Iwe, lupwen ra wes le turunufasei Jesus, ra pwiliti seni ewe üüf mi tam o ra öüföüfa ngeni pwisin üfan kewe. Iwe, ra lukealó I pwe epwe iräpenges.

Jesus a iräpenges(Mark 15:21-32; Luke 23:25-43; John 19:17-27)

32Lupwen ra toowu seni ew telinimw o ra nóm wón aal, ra chuuri emön mwän itan Simon seni Sairini. Iwe, ra echchimwa pwe epwe mwärei ngeni Jesus an we iräpenges. 33Mwirin, ra feiliwu ngeni ewe leeni ra eita ngeni Kalkotha, (wewen ei iit, Lenien Pöören Mökür). 34Iwe, ekkewe sounfiu ra öünü ngeni Jesus wain mi mwääl mi nofit ngeni och mettóch mi maras. Nge lupwen Jesus a neni, esap mochen epwe ünümi. 35Iwe, mwirin ar ra iräpengesi Jesus, ekkewe sounfiu ra ineti üfan kewe. Ra üttüüt wór pün epwe pwönüwetä minne ewe soufós a apasa: “Ra ineti üfei kewe lefiler. Ra üttüüt wón üfei kewe.”a 36Mwirin, ra móttiw ikeweia o mammasa Jesus lupwen a ittiw wón ewe iräpenges. 37Ra isettä asen möküren Jesus ekkeei mak fäniten minne ra ettipisi I wón: IEI I JESUS NÖÜN CHÓN SUS WE KING.

38Lón ewe ótun, mi pwal wor rüömön chón soolä ra fiti Jesus le iräpenges. Emön a nóm wón an iräpenges lepeliifichin Jesus, nge ewe emön a nóm wón an iräpenges lepelimööngün. 39Iwe, chókewe mi pwereto ikeweia ra kapwongen turunufasei Jesus, ra elifechifechi mökürer, 40o apasa: “En ewe kopwe ataetiw ewe imwenfel o öüwsäfälietä lón ülüngät rän. Kole pwisin amanawók. Ika en Nöün Kot; iwe, kopwe töötiw seni wón na iräpenges.” 41Iwe, pwal ina chök usun ekkewe samolun souasór fiti ekkewe sensen öllükün lamalam me ekkewe souakkomwen leiin aramas ra pwal kapasen turunufasei Jesus o apasa: 42“Ätei a amanawa ekkóch, nge esap tongeni amanawa pwisin I. Sap I ewe Kingen Israel? Are epwe töötiw me wón ewe iräpenges iei chök; iwe, sipwe lüküw I. 43I a lüküw Kot; iwe, likiti ngeni Kot epwe chimanüw I lón ei ótun, are Kot mi pwapwa ren, pün I a apasa: ‘Ngang Nöün Kot.’ ” 44Ekkewe mwo pwal chón soolä mi fiti Jesus le iräpenges nge ra kapasen turunufasei I.

Jesus a mäló me wón ewe iräpenges(Mark 15:33-41; Luke 23:44-49; John 19:28-30)

45Lón ei ótun, unusen ewe fönü a rocholó, seni kulókun leólówas tori kulók ülüngät lekuniól. 46Iwe, ina epwe kulók ülüngät lekuniól, Jesus a osommóng le kökkö o apasa: “Eli, Eli, lama sabakthani?” Wewen ei: “Äi Kot, Äi Kot, pwata ka likitieiló?”

47Ekkóch ekkewe aramas mi ükkü ikewe ra apasa lupwen ra rong än Jesus we kökkö: “Ei Mwän a kökköri Elijah.”

48Iwe, emön me leiir a mwittir sääló, a angei och farawa o ötüwelong lón och wain mi mwääl. A pachetä wón efóch ömwüch; iwe, a eitietä ren Jesus pwe epwe ünümi. 49Nge ekkewe ekkóch aramas ra apasa: “Likitaló chök. Sipwe pii are Elijah epwe feitto o chimanüw I.”

50Iwe, Jesus a pwal osommóngetä o kökkösäfäl. Mwirin, a pwisin fangatäni ngünün.

51Iwe, lón na ótun, ewe refiref mangaku mi ittiwetiw lón ewe imwenfel a kamwfeseen seni asan tori faan, iwe, a ku rüepeek. Fönüfan a cheech, nge ekkewe achaw ra möküfeseen. 52Pwal ekkewe peias ra sukkuló. Iwe, chómmong ekkewe chón pin mwän me fefin mi mäló ra manawsäfäl seni leiin sootup. 53Iwe, mwirin än Jesus manawsäfäl, ra toowu seni lón ekkewe leenien peias, ra feilló lón ewe telinimw Jerusalem mi pin o ra pwä ngeni chómmóng aramas.

54Iwe, lupwen ewe sounfiu mi wisen nemeni äkkeipwükü sounfiu me ekkewe pwal ekkóch sounfiu mi nóm ren pwe repwe mammasa Jesus ra küna ewe chechchechin fönü me ekkewe mettóch meinisin mi fis, ra fókkun nuokkus o apasa: “Enlet, Ätei ewe Nöün Kot.”

55Mi pwal wor chómmóng fefin mi ükküütä ikeweia, nge ra chök nenneto me toowaw. Ikkeiir ekkewe fefin mi tapweto mwirin Jesus seni Kalili pwe repwe wisen eteneki I. 56Ikkeiir ekkóch me leiir: Mary Makdalene, Mary inen James me Joses; iwe, pwal inen nöün Zebedi kewe mwän.

Jesus a peias lón peiasen Josef(Mark 15:42-47; Luke 23:50-56; John 19:38-42)

57Lupwen a tori lekuniól, a war emön mwän mi pisekisek itan Josef seni Arimathea. Ätei pwal i emön mi siiwil manawan o tapweló mwirin Jesus. 58Ei mwän a feilló ren Pailet o tungórei somään Jesus. Mwirin, Pailet a atoowu an öllük pwe repwe ngeni ätei somään Jesus. 59Iwe, Josef a angei ewe soomä o a tükümaló lón echö mangaku mi limelimöch. 60Iwe, Josef a isenalong ewe soomä lón ewe peias i a amollätä pwisin fänitan e kärän chök tuuw lón ewe achaw. Mwirin, a pünüweto eföw faaw mi wätte o pinei ngeni asamen ewe leenien peias. Iwe, a feilló. 61Mary Makdalene me pwal ewe emön Mary ra nóm ikeweia, ra mómmóót nge sässäpengeni ewe leenien peias.

Pailet a anómwu chón mas ren ewe peias

62Lón ewe rän mwirin, iei ewe rän mwirin ewe Ränin Amollätä, ekkewe samolun souasór me ekkewe Farisi ra mwicheto ren Pailet. 63Iwe, ra apasa ngeni: “Meen, äm aia chemeni pwe lupwen Ätewe, ewe chón likotupwutupw a chüen manaw, I a apasa: ‘Ngang üpwe manawsäfäl seni leiin sootup mwirin ülüngät rän.’ 64Iei minne, kopwe awora ew öllük pwe ewe peias epwe tümwün tori ewe öülüngätin rän, pün nöün kewe chón käeö rete feitto lepwin o sooläni ewe soomä. Iwe, ina repwe üreni ekkewe aramas pwe I a manawsäfäl seni mäló. Iwe, ei kapas chofona me mwirin epwe fen ngaw lap seni ewe akkomwan.”

65Iwe, Pailet a apasa ngeniir: “Mi wor reemi chón mas. Öüpwe feilló angei ekkewe chón mas pwe repwe fókkun tümwünüfichi le masa ewe peias lón üküükün ämi tongeni.” 66Iei minne, ra feilló o önükünükaló tümwünün ewe peias. Ra anómwu och sitaamen mwüü wón ewe faaw o awora chón mas repwe wisen masa.

Jesus esap nóm lón ewe peias pün a manawsäfäl(Mark 16:1-8; Luke 24:1-12; John 20:1-10)

28Mwirin ewe ränin Sabbat, iei a ünimweiränin ewe äewin rän lón ewe wiik, Mary Makdalene me pwal ewe emön Mary ra feilló pwe repwe nengeni ewe peias.

2Lón chök na ótun a fis ew wätten chechchechin fönü, pün emön nöün ewe Samol chón läng a feittiw seni läng. A feitto o pünüweló ewe faaw seni asamen ewe leenien peias; iwe, a móótotä wón ewe faaw. 3Wón mesen ewe chón läng a usun chök inefi, nge üfan a fókkun pwächäärik usun chök sno. 4Iwe, ekkewe chón mas ra cheech ren ar nuokkusiti ewe chón läng. Ra usun chök nge iir mi mäló.

5Mwirin, ewe chón läng a apasa ngeni ekkewe fefin: “Öüsap nuokkus, pün ngang üwa silei pwe ämi öüwa kütta Jesus, Ätewe ra iräpengesi. 6Esap chüen nóm ikeei, pün I a fen pwäätä seni leiin sootup usun I fen a apasa pwe epwe fis. Öüpwe feitto o nengeni ewe leeni ia ewe Samol a kóón ie. 7Iwe, iei öüpwe mwittir feilló o aporausa ngeni nöün kewe chón käeö pwe I a manawsäfäl seni mäló. Nge nengeni, I epwe akkomwoló mwemi Kalili. Iwe, öüpwapw chuuri I me ie. Chemenöchüw minne ngang üwa üreni kemi.”

8Iwe, ekkewe fefin ra mwittir feilló seni ewe peias fän ar nuokkus, nge pwal fän ar pwapwa. Ra sääló pwe repwe uwealó ngeni nöün kewe chón käeö ei poraus. 9Lupwen ekkewe fefin ra feilló pwe repwe esile ngeni nöün kewe chón kaeö ei poraus, Jesus a chuuriir o a kapwong ngeniir. A apasa: “Öüpwe pwapwa!” Iwe, ra feilló ren Jesus, ra kömwöchuló pachapachan o fel ngeni I. 10Iwe, Jesus a apasa ngeniir: “Öüsap nuokkus. Öüpwe feilló o üreni neii kewe chón käeö pwe repwe feilló Kalili; iwe, repwapw künäei me ie.”

Ekkewe sounfiu ra angei liffangen emichimich ar repwe chofona

11Iwe, lupwen än ekkewe fefin ra feilló,

lón na ótun, ekkóch me leiin ekkewe chón mas ra feilló lón ewe telinimw o esile ngeni ekkewe samolun souasór usun ekkewe mettóch meinisin ra fis. 12Iwe, ra mwich fengen me ekkewe souakkomwen leiin aramas o ra pwüngüpwüng fengen. Mwirin, ra ngeni ekkewe sounfiu och wätten mooni, 13o apasa: “ Öüpwe apasa pwe nöün Jesus kewe chón käeö ra feitto lepwin o sooläni somään lupwen öüwa möür. 14Nge are ei poraus epwe tori selingen ewe kepina; iwe, ina äm aipwapw chök chääri le etipetipa letipan o tümwünü kemi pwe öüsap osukosuk.” 15Iwe, ekkewe sounfiu ra angei ewe mooni o föri usun meet öüröürer. Iei ei poraus a meresfeil leiin ekkewe chón Sus, nge ra chüen aporausa ei poraus tori ikenäi.

Ewe ökkünö mi lap(Mark 16 :14-18; Luke 24: 36-49 ; John 20:19-23; Föfför 1:6-8)

16Mwirin, ekkewe engol me emön chón käeö ra feilló Kalili, ngeni wón ewe chuuk ikeweia Jesus e filätä ngeniir pwe repwe feilló ie. 17Lupwen ekkewe chón käeö ra küna Jesus, ra fel ngeni I, nge ekkóch me leiir ra tipemwaramwar. 18Iwe, Jesus a feitto reer, a kapas ngeniir o ürä: “Unusen nemenem meinisin lón läng me wón fönüfan a nóm rei. 19Iei minne, öüpwe feilló o asoulengaló chón ekkewe mwüü meinisin o papataisiir lón iten ewe Saam me ewe Naaw me ewe Ngüünmifel, 20o afalafaleer pwe repwe öpwönüetä meinisin minne Ngang üwa öllük ngeni kemi. Iwe, nengeni, Ngang üpwe nónnóm reemi fansoun meinisin tori ömwüchülón ewe kinikinin fansoun.”